Nguồn gốc của trà Phổ Nhĩ

Phổ Nhĩ được đặt theo tên một thị trấn thuộc tỉnh Vân Nam, Trung Quốc. Thời xa xưa, Phổ Nhĩ là một trung tâm mua bán trà, nơi các lá trà từ khắp Vân Nam được tập hợp để trao đổi và buôn bán. Chính vì vậy, trà được sản xuất ở Vân Nam đều mang tên “Trà Phổ Nhĩ”. Sau Cách mạng Văn hóa, năm 1950, thị trấn Phổ Nhĩ được đổi tên thành Tư Mao. Tuy nhiên, trước sự bùng nổ của cơn sốt trà Phổ Nhĩ, vào năm 2007, địa phương đã phục hồi tên gọi “Phổ Nhĩ”. Và cái tên này vẫn tồn tại đến ngày nay.

Lợi thế về tuổi thọ cây trà

Về chất lượng, Phổ Nhĩ cổ thụ vượt trội hơn hẳn so với những nhóm trà ít tuổi. Nhờ bộ rễ cắm sâu vào lòng đất, cây trà hấp thụ nhiều khoáng chất và dinh dưỡng quý giá. Chính điều đó tạo nên hương vị trà đậm đà, tròn đầy, mang đến trải nghiệm thưởng trà tinh tế và sâu lắng.

So với trà từ những vườn trà mới trồng, trà cổ thụ có tốc độ sinh trưởng chậm hơn, thành tế bào lá dày hơn, chứa nhiều polyphenol và axit amin. Nhờ vậy, trà cổ thụ có độ bền nước cao và hương vị phong phú hơn.

Trà Phổ Nhĩ được làm từ lá của giống trà cổ thụ hoang dã. Giống trà cổ thụ này có 2 nhóm chính:

• Nhóm lá to, thân cây lớn (chiếm phần lớn sản lượng).
• Nhóm lá nhỏ, nhiều thân nhỏ mọc từ gốc, thường được gọi là Phổ Nhĩ Kim.

Các loại trà Phổ Nhĩ

Phổ Nhĩ được chia thành hai loại theo phương pháp chế biến: Phổ Nhĩ chín và Phổ Nhĩ sống. Mỗi loại có đặc điểm riêng, phù hợp với nhu cầu thưởng trà khác nhau.

• Phổ Nhĩ sống

Phổ Nhĩ sống không trải qua quá trình lên men nhân tạo mà giữ nguyên đặc tính tự nhiên của lá trà. Trà mới có vị đậm, chát rõ rệt nhưng hậu ngọt nhanh, nước trà trong sáng, hương thơm cao. Theo thời gian, trà sẽ dần lão hóa tự nhiên, trở nên dịu hơn, hài hòa hơn và hương vị cũng phong phú hơn.

• Phổ Nhĩ chín

Phổ Nhĩ chín được ủ lên men theo phương pháp “phơi đống”, giúp trà có tính ôn hòa và hương vị đậm đà. Sau khi lên men, nước trà có màu đỏ nâu, vị ngọt dịu, hương thơm đặc trưng. Trà chín thích hợp để uống vào mùa đông, giúp làm ấm dạ dày, đặc biệt phù hợp với những người có hệ tiêu hóa yếu.

Quy trình làm trà Phổ Nhĩ

Phổ Nhĩ, dù là Phổ Nhĩ Sống hay Chín thì đều bắt đầu từ “mao trà” hay còn gọi là “trà thô” là một dạng trà thành phẩm từ lá trà cổ thụ. Đây là trà chưa được ép thành bánh, vẫn còn ở dạng rời.

Lá trà cổ thụ sau khi thu hái sẽ trải qua các công đoạn diệt men, vò và làm khô. “Mao trà” được gọi là trà thô vì chưa hoàn thiện thành Phổ Nhĩ đúng nghĩa. Sau công đoạn này, mao trà sẽ được ép thành bánh để trở thành Phổ Nhĩ Sống, hoặc sẽ được ủ lên men rồi đóng thành bánh Phổ Nhĩ Chín.

Một số loại trà cao cấp, sau khi hoàn thành mao trà, sẽ được gửi mẫu cho khách trà thẩm định. Sau khi duyệt, người ta sẽ quyết định đóng bánh với các trọng lượng như 357g, 200g, 100g, hoặc viên nhỏ 8g, 4g.

Các công đoạn làm mao trà

1. Làm héo

Lá trà sau khi hái sẽ được rải đều lên những chiếc nong bằng tre để làm héo. Lá trà thường được làm héo ngoài trời hoặc khu vực thoáng khí trong nhà. Mục đích là làm mất nước trong lá, giúp lá dẻo và không bị rách khi vò. Công đoạn này phải được giám sát kỹ để tránh lá bị oxy hoá quá mức, ảnh hưởng đến chất lượng trà.

2. Diệt men

Diệt men là quá trình ngăn chặn enzyme trong lá trà tiếp tục oxy hóa. Lá trà được sao trên chảo nóng, giúp giữ nguyên hương vị đặc trưng và hạn chế vị đắng, chát. Nhờ đó, trà có hương thơm tự nhiên và hậu vị êm dịu hơn.

Tại Vân Nam và các vùng trà miền Tây Bắc của Việt Nam, người làm trà vẫn sử dụng chảo để diệt men, thay vì dùng các máy sao dạng thùng như ở những vùng trà khác. Không giống trà xanh, trà Phổ Nhĩ chỉ diệt men một phần, giữ lại một lượng nhỏ enzyme polyphenol oxidase trong lá trà.

Điều này giúp quá trình lên men khi làm bánh Phổ Nhĩ sống diễn ra thuận lợi hơn khi trà được lưu trữ lâu dài. Đồng thời, khi sản xuất Phổ Nhĩ chín, lá trà cũng sẽ lên men tốt hơn, tạo ra hương vị thơm ngon hơn.

3. Vò

Sau khi diệt men, lá trà phải trải qua công đoạn vò. Lá trà sẽ được vò để phá vỡ các tế bào và giải phóng các thành phần hương vị. Công đoạn này cũng giúp trà dễ dàng tiếp xúc với không khí, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình lên men và bảo quản lâu dài.

4. Làm khô

Trà sau khi vò sẽ được làm khô. Theo truyền thống, trà được phơi nắng để tạo hương vị riêng biệt. Tuy nhiên, để đảm bảo đồng nhất và sản lượng cao, nhiều nơi hiện nay sử dụng máy sấy.

Sau khi hoàn thành các công đoạn này, mao trà đã có thể thưởng thức hoặc lưu trữ. Nếu được ép thành bánh, mao trà sẽ trở thành Phổ Nhĩ sống. Nếu muốn làm Phổ Nhĩ chín thì người làm trà sẽ tiếp tục làm thêm vài công đoạn nữa. Mục đích là để rút ngắn thời gian chuyển hóa vài chục năm của trà Phổ Nhĩ.

Công dụng của trà Phổ Nhĩ

Phổ Nhĩ không chỉ có hương vị đặc biệt mà còn chứa nhiều dưỡng chất mang lại lợi ích cho sức khỏe.

• Chống oxy hóa

Phổ Nhĩ giàu polyphenol và vitamin C, có tác dụng chống oxy hóa mạnh. Những hợp chất này giúp loại bỏ gốc tự do, làm chậm quá trình lão hóa và tăng cường hệ miễn dịch.

• Giảm mỡ và hỗ trợ giảm cân

Polyphenol trong trà giúp thúc đẩy quá trình phân giải chất béo, giảm tích tụ mỡ thừa và hỗ trợ giảm cân. Đồng thời, trà còn giúp hạ cholesterol, giảm triglyceride trong máu, ngăn ngừa các bệnh tim mạch.

• Bảo vệ và hỗ trợ tiêu hóa

Đặc biệt là Phổ Nhĩ chín, sau khi lên men, trà có tính ôn hòa, ít gây kích ứng dạ dày. Polyphenol và pectin trong trà giúp tạo một lớp màng bảo vệ trên niêm mạc dạ dày, hỗ trợ nhu động ruột và cải thiện tiêu hóa.

• Giải rượu, bảo vệ gan

Polyphenol và catechin trong Phổ Nhĩ giúp đẩy nhanh quá trình chuyển hóa rượu, giảm áp lực lên gan và hỗ trợ bảo vệ gan. Uống một chút trà này trước hoặc sau khi uống rượu sẽ giúp tỉnh táo và bảo vệ gan hiệu quả.

Trà Phổ Nhĩ là sự kết tinh của thiên nhiên và thời gian. Mỗi chén trà mang hương vị độc đáo cùng nhiều lợi ích cho sức khỏe. Thưởng trà không chỉ là tận hưởng hương vị mà còn là một cách kết nối với thiên nhiên. Hãy chậm rãi cảm nhận để trọn vẹn sự tinh túy mà trà mang lại.