Cách pha và thưởng thức trà Đại Hồng Bào

Nhắc đến Đại Hồng Bào, hẳn nhiều người không còn xa lạ. Tuy vậy, vẫn có không ít người nhầm tưởng loại trà này thuộc nhóm hồng trà (trà đen) chỉ vì trong tên có chữ “hồng”. Thực ra, Đại Hồng Bào thuộc dòng trà Ô Long, hay còn gọi là Thanh trà (青茶) – một loại trà bán lên men đặc trưng của Trung Hoa.

Hôm nay, Tử Sa Trân Ngoạn sẽ cùng bạn khám phá bí quyết pha và thưởng thức trà Đại Hồng Bào nhé!

Nguồn gốc và quy trình chế biến

Đại Hồng Bào là loại trà nổi tiếng sản xuất tại núi Vũ Di, tỉnh Phúc Kiến, thuộc hệ Ô Long trà, cụ thể là một nhánh trong dòng Nham trà Vũ Di. Trà được hái vào cuối tháng 5, chọn một tôm hai đến ba lá non vừa mở, tinh tuyển đến từng cành.

Quy trình chế biến trải qua nhiều công đoạn công phu: phơi nắng, làm héo, sao, vò, sấy bằng than (đi lửa), làm nguội, sàng lọc, tuyển thủ công và sao lại lần cuối. Mỗi bước đều đòi hỏi sự tinh tế và kinh nghiệm lâu năm để giữ trọn hương vị đặc trưng – yếu tố quyết định trải nghiệm khi thưởng thức trà Đại Hồng Bào.

Cây Đại Hồng Bào nguyên mẫu mọc trên vách đá dựng đứng ở Cửu Long Khê – Thiên Tâm Nham. Hiện nay chỉ còn sáu cây mẹ, vô cùng quý hiếm. Theo tư liệu lịch sử, lần hái đầu tiên của sáu cây này diễn ra vào ngày 17 tháng 5, và dù trong năm được mùa nhất, sản lượng cũng chỉ vài trăm gram.

Xem thêm: Tinh hoa nghệ thuật bồi trà bằng than của Nham trà Vũ Di

Truyền thuyết về tên gọi “Đại Hồng Bào”

Tương truyền, thời xưa có nho sinh tên Đinh Hiển trên đường lên kinh ứng thí, bị đau bụng dữ dội khi đi ngang qua núi Vũ Di. May mắn được một nhà sư ở chùa Thiên Tâm Vĩnh Lạc pha cho chén trà trị bệnh, ông uống xong thì khỏi hẳn.

Sau này, khi đỗ trạng nguyên, Đinh Hiển quay lại tạ ơn, hỏi về nguồn gốc trà và được biết trà hái từ khóm cây bên vách núi. Ông bèn cởi áo bào đỏ của trạng nguyên, đi vòng quanh trà khóm ba vòng rồi phủ lên cây để tỏ lòng tri ân. Từ đó, trà có tên là “Đại Hồng Bào” – “chiếc áo đỏ lớn”.

Về sau, hoàng hậu mắc bệnh nặng, thuốc thang vô hiệu. Trạng nguyên dâng loại trà này lên, hoàng hậu uống vào thì khỏi. Vua vui mừng, sai ông trở lại Cửu Long Khê phủ áo bào lên cây trà, và ra lệnh thu hái, chế biến toàn bộ để tiến cống hoàng cung. Từ đó, Đại Hồng Bào trở thành trà tiến vua, danh tiếng lan xa khắp thiên hạ.

Phân hạng Đại Hồng Bào theo vùng trồng

Căn cứ vào địa hình và nguồn nguyên liệu, Đại Hồng Bào chia thành ba cấp độ:

• Chính nham (正岩茶): hái trong khu thắng cảnh Vũ Di Sơn, là loại tốt nhất, có “nham vận” rõ rệt.
• Bán nham (半岩茶): hái ở vùng ven khu thắng cảnh, chất lượng khá.
• Châu trà (洲茶): hái tại vùng nông thôn xung quanh, chất lượng thấp hơn.

Trong đó, trà trồng ở “Tam khanh nhị gián” – Huệ Viện Khê, Ngưu Lan Khê, Đại Khẩu Khê, cùng hai khe Liêu Hương Gián và Ngộ Nguyên Gián – được xem là đỉnh cao của Nham trà Vũ Di.

Phân biệt hai loại Đại Hồng Bào trên thị trường

Ngày nay, Đại Hồng Bào có hai dạng chính:

• Đại Hồng Bào thuần chủng: giâm cành vô tính từ sáu cây mẹ nguyên bản, cực kỳ hiếm.
• Đại Hồng Bào phối trộn (拼配): phổ biến hơn, chia làm hai loại:
  • Có pha một phần trà từ cây Đại Hồng Bào thật.
  • Hoặc pha từ các giống trà khác có hương vị tương tự.

Mỗi nhà chế biến đều có bí quyết riêng, tạo nên sắc thái độc đáo. Nhưng dù chọn loại nào, điều quan trọng nhất vẫn là trải nghiệm trực tiếp khi thưởng thức trà Đại Hồng Bào, bởi trà ngon nhất luôn là trà hợp với tâm mình.

Hai cách pha Đại Hồng Bào

Pha trà là một nghệ thuật hòa quyện giữa nghi lễ và cảm xúc, và Đại Hồng Bào với hương đá thanh cao, đặc biệt thích hợp pha bằng ấm tử sa hoặc gaiwan (chén sứ có nắp).

Cách pha bằng ấm tử sa

Truyền thống có “nhị thập bát thức” (28 bước pha Ô Long). Ngày nay, nghi lễ được giản lược nhưng vẫn giữ tinh thần tinh tế.

Một số bước cơ bản:

• Giới trà (ngắm khô trà): quan sát hình dáng, suy nghĩ cách pha phù hợp.
• Ô Long nhập cung: cho trà vào ấm.
• Cao sơn lưu thủy: tráng ấm, chén, công đạo bôi để tăng nhiệt.
• Hoán trà tỉnh hương: lắc nhẹ để trà tỉnh giấc.
• Cao xối thấp rót: rót nước sôi mạnh tay để khơi dậy hương thơm.
• Xuân phong phất diện: gạt nhẹ bọt trên miệng ấm.
• Ngọc hồ di dịch: khi hương đạt độ, rót trà ra công đạo bôi, chia đều ra các chén.
• Hàm anh cử hoa: thưởng trà, nhấm nháp tinh túy, cảm nhận hương đá hòa cùng hương hoa.

Khi rót nước, nên cao xối, thấp rót, vừa giúp trà “thức tỉnh”, vừa tránh thất thoát hương. Trà ngon có thể pha đến bảy lần vẫn còn dư hương, mỗi lần là một tầng vị, một cảm xúc mới.

Xem thêm: Hướng dẫn một số công thức pha trà bằng ấm tử sa

Thưởng trà Đại Hồng Bào

1. Hương thơm: Trà hảo hạng có mùi thanh khiết, sâu và bền.

• Loại hỏa công mạnh có hương quả chín, kem sữa.
• Loại hỏa công nhẹ có hương hoa, đào mật.

2. Hình dáng: Sợi trà chắc, xoắn, bóng, màu nâu đen ánh đỏ. Trà cũ có màu xám nâu. Trà vụn hoặc không đều là loại kém.

3. Vị trà: Trà ngon ngọt thanh, trơn miệng, hậu vị dài. Vị đắng, chát, chua hoặc tê là kém. Trà tốt có thể pha hơn tám lần, vẫn giữ hương hậu ngọt. Có câu:

“Bảy tám lần còn dư hương, chín mười lần vẫn còn vị.”

4. Nước trà: Màu cam vàng đến cam đỏ, sáng và trong là loại thượng phẩm. Trà sáng màu cho thấy giàu chất keo tự nhiên, nước trà sánh, mượt và bền.

5. Lá trà sau pha: Lá mềm, đàn hồi, dễ mở, viền đỏ rõ rệt – gọi là “ba đỏ bảy xanh” hay “lưng cóc”, biểu hiện đúng phong vị Nham trà. Trà ngon phải ít chát, có độ dính nhẹ khi uống, hậu vị ngọt, dư vị sâu, đá vận rõ.

Theo giới trà, phẩm đánh giá Nham trà dựa trên bốn tiêu chí: Hương – Thanh – Cam – Hoạt

• Hương: thơm cao dài.
• Thanh: nước trong, sạch.
• Cam: hậu ngọt rõ rệt.
• Hoạt: cảm giác linh động, sống động trong miệng.

Kết luận

Qua những chia sẻ trên, hẳn bạn đã hiểu thêm về nguồn gốc, truyền thuyết và cách thưởng thức Đại Hồng Bào – danh trà bậc nhất của dòng Ô Long Vũ Di. Mỗi chén trà là kết tinh của đất đá, khí sương và tâm huyết người làm trà.

Và đó mới chỉ là khởi đầu. Thế giới trà còn nhiều điều thú vị đang chờ bạn khám phá.
Tử Sa Trân Ngoạn sẽ tiếp tục đồng hành cùng bạn trên hành trình ấy – nơi mỗi ấm trà là một câu chuyện, mỗi khoảnh khắc là một niềm an nhiên. Theo dõi Tử Sa Trân Ngoạn để không bỏ lỡ những chia sẻ tinh tế và sâu sắc về trà và nghệ thuật thưởng trà nhé.

TSTN tổng hợp và dịch