Say trà là gì? Làm sao để tránh bị say trà? 

Có bao giờ bạn đang thưởng trà cùng bạn bè, chỉ mới nhấp vài ngụm mà bỗng thấy choáng váng, tim đập nhanh, bụng cồn cào khó chịu? Đó có thể là hiện tượng “say trà” – một trạng thái không ai mong muốn trong một buổi trà vốn nên yên lành và thư thái.

Vậy say trà là gì? Làm sao để tránh bị say trà? Trong bài viết này, Tử Sa Trân Ngoạn sẽ cùng bạn lý giải hiện tượng “say trà” một cách rõ ràng, dễ hiểu nhất.

Say trà là gì?

“Say trà” là phản ứng cấp tính của cơ thể khi hấp thụ một lượng lớn các hoạt chất có trong lá trà – như caffeine, polyphenol, theanine… trong thời gian ngắn. Những chất này khi đi vào máu với tốc độ cao có thể gây ra các triệu chứng như chóng mặt, hồi hộp, buồn nôn, tay chân lạnh,…

Khoảng 15% đến 20% người nhạy cảm với trà từng trải qua tình trạng này, nhất là khi uống trà quá đặc, lúc bụng đói hoặc pha trà không đúng cách. Nhiều người lầm tưởng đó là do “trà mạnh” hay “trà để lâu”, nhưng thực tế, say trà không chỉ phụ thuộc vào loại trà, mà còn liên quan đến thể trạng người uống, thời điểm dùng trà và cách pha chế.

Từ góc nhìn Đông y, hiện tượng này còn được gọi là “trà khí xung tâm” – tức là khí trà tác động trực tiếp đến tim mạch và thần kinh, làm cơ thể mất cân bằng trong một thời gian ngắn. Còn theo Tây y, đây là trạng thái mất ổn định chuyển hóa, bao gồm rối loạn đường huyết, điện giải và phản ứng quá mức với caffeine – phức tạp hơn nhiều so với ngộ độc caffeine thông thường.

Xem thêm: Say trà: tại sao chúng ta lại bị ‘say’ khi uống trà?

Nguyên nhân gây say trà

Có nhiều yếu tố kết hợp dẫn đến hiện tượng say trà. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

1. Uống trà khi bụng đói

Đây là nguyên nhân hàng đầu. Khi dạ dày rỗng, trà đi thẳng vào ruột non mà không qua giai đoạn trung hòa axit. Caffein và polyphenol trong trà làm kích thích niêm mạc dạ dày, gây cảm giác cồn cào, buồn nôn. 

Ngoài ra, uống trà lúc đói dễ gây hạ đường huyết. Người uống cảm thấy hoa mắt, tim đập nhanh, toát mồ hôi – những triệu chứng rất giống say rượu.

Đặc biệt trong trà xanh và trà ô long chứa nhiều polyphenol (như EGCG) có tác động kép. Khi uống lúc đói, gan không có đủ glycogen dự trữ sẽ dễ gây hạ đường huyết, biểu hiện là đổ mồ hôi lạnh, run rẩy, cảm giác đói cồn cào.

2. Uống quá nhiều trà đặc

Trong trà khô, caffeine chiếm khoảng 3% – 4% trọng lượng. Một ly trà đậm (300ml) có thể chứa khoảng 40 – 80mg caffeine. Caffeine giúp ức chế “tín hiệu mệt mỏi” trong não, tạm thời làm tỉnh táo, nhưng nếu uống quá nhiều sẽ gây lo lắng, mất ngủ.

Một số người có thói quen uống trà thật đậm để “tỉnh ngủ”. Tuy nhiên, lượng caffein trong một ấm trà đặc có thể tương đương với 3 – 4 ly cà phê. Việc nạp đột ngột lượng lớn caffein khiến hệ thần kinh quá tải. Caffein cũng kích thích tuyến thượng thận tiết ra adrenaline, làm tim đập nhanh, huyết áp tăng, gây bồn chồn và choáng váng.

3. Chọn sai loại trà

Không phải loại trà nào cũng phù hợp với mọi cơ địa. Trà xanh non, búp trà tươi chứa nhiều catechin và polyphenol dễ gây kích ứng với người bụng yếu hoặc huyết áp thấp.

Trà lên men (như phổ nhĩ, hồng trà) thường nhẹ hơn, ít gây say hơn. Tuy nhiên, nếu pha quá đặc hoặc uống quá nhanh vẫn có thể dẫn đến hiện tượng tương tự.

4. Thói quen pha trà không đúng

Dùng nước quá nóng hoặc ngâm trà quá lâu khiến trà tiết ra quá nhiều caffein, tannin và polyphenol. Những chất này ở mức cao sẽ gây ức chế thần kinh trung ương, làm bạn chóng mặt, khó chịu.

Thói quen không tráng trà ở lần pha đầu tiên cũng khiến bạn hấp thụ nhiều bụi trà và các chất tồn dư, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.

5. Thể trạng và độ nhạy cảm cá nhân

Một số người nhạy cảm với caffein bẩm sinh, chỉ cần một tách trà nhẹ cũng có thể gây phản ứng. Người có bệnh lý như huyết áp thấp, đau dạ dày, hoặc thiếu máu cũng dễ say trà hơn bình thường.

Làm sao để tránh bị say trà?

Mặc dù say trà không quá nguy hiểm, nhưng để thưởng trà một cách dễ chịu, bạn nên ghi nhớ các nguyên tắc sau:

1. Không uống trà khi bụng đói

Hãy ăn nhẹ trước khi uống trà khoảng 30 phút đến 1 tiếng. Một miếng bánh, vài quả hạnh nhân, hoặc một chén cháo nhỏ cũng đủ. Thức ăn sẽ giúp trung hòa và làm chậm quá trình hấp thụ các hoạt chất trong trà. Nếu bạn là người có dạ dày yếu, càng cần tránh uống trà lúc sáng sớm khi chưa ăn gì.

2. Pha trà đúng cách

• Không pha quá đặc: Dùng lượng trà vừa đủ. Với ấm 150ml, chỉ nên dùng 4 – 6g trà khô, tùy loại.
• Tráng trà nhanh, không ngâm lâu: Đặc biệt với trà non hoặc trà xanh.
• Nhiệt độ nước hợp lý: Đừng dùng nước quá sôi với trà xanh hay bạch trà. Tránh trích xuất quá mạnh.

Pha đúng sẽ giữ được hương vị mà không quá “nặng”. Đây cũng là cách để bạn thưởng thức nhiều tuần trà mà không bị quá tải.

3. Uống chậm , từng ngụm nhỏ

Thưởng trà không vội vàng. Hãy uống từng ngụm nhỏ, để cảm nhận hương và vị. Vừa tốt cho tiêu hóa, vừa giúp cơ thể thích nghi dần với các hoạt chất trong trà.

Đừng uống quá nhiều liên tục. Giữa các tuần trà nên có thời gian nghỉ.

4. Chọn trà phù hợp với cơ địa

• Người nhạy cảm, cơ thể yếu: Hãy ưu tiên các loại trà đã lên men nhiều như trà Phổ Nhĩ chín, hồng trà, hoặc trà trắng ủ lâu – chúng có hàm lượng caffein thấp và dịu hơn.
• Người khỏe mạnh: Có thể dùng nhiều loại trà như trà xanh, ô long, hồng trà,…
• Phụ nữ mang thai, người thiếu máu: nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi uống trà.

5. Nếu bị say – hãy xử lý đúng cách

Nếu chẳng may bạn bị say trà, đừng hoảng. Hãy thử các cách sau:

• Ăn một ít kẹo ngọt hoặc bánh quy
• Uống nước ấm
• Nằm nghỉ ở nơi thoáng khí
• Không uống thêm trà, cà phê hoặc đồ uống kích thích khác

Xem thêm: Say trà và cách đơn giản để thoát khỏi tình trạng say trà

Cơn say trà thường chỉ kéo dài 15 – 30 phút. Nếu nghỉ ngơi đúng cách, cơ thể sẽ nhanh chóng hồi phục.

Hiểu đúng về hiện tượng say trà sẽ giúp bạn uống trà an toàn và trọn vẹn hơn. Đừng lo lắng nếu bạn từng bị say. Hãy điều chỉnh cách uống, chọn loại trà phù hợp, và lắng nghe cơ thể mình. Tử Sa Trân Ngoạn mong rằng mỗi lần thưởng trà của bạn đều là một khoảnh khắc an yên, thư thái và đầy cảm xúc – không chỉ là “uống”, mà là “cảm”.

By TSTN