Các loại lò nung (từng) dùng để nung Ấm tử sa

LÒ RỒNG (NUNG BẰNG CỦI) Lò Rồng là một đường hầm dài uốn lượn theo sườn đồi bằng gạch xây dựng theo kiểu dốc, đầu lò đến cuối lò đi lên dọc theo sườn đồi, bởi vì hình dáng của lò giống như con rồng mà người xưa gọi là rồng. Lò Rồng thường có chiều dài từ 30-70m, đỉnh cao khoảng 12m, góc nghiêng từ 8°-20°, cấu trúc được chia thành các buồng kín, mái hầm lò, cửa đưa củi, đáy lò, hầm đốt nóng trước, các lỗ khói, cửa lò.Đặc điểm của lò Rồng là kết cấu đơn giản, vật liệu dễ tìm, giá thành rẻ, xây dựng dễ dàng, sản xuất nhanh, không có khu vực đốt cố định, điểm đốt di chuyển từ trên xuống dưới dọc theo lò. Ưu điểm tỷ lệ sử dụng nhiệt độ cao hơn. Nhược điểm là chu kỳ sản xuất dài, nhiên liệu là củi thông, tiêu tốn nhiều gỗ. Khi dùng lò rồng để nung các ấm tử sa, đầu tiên bạn phải để ấm tử sa vào hộp gốm (làm bằng đất gốm chịu lửa), sau đó để các hộp gốm vào lò, một lò có thể để 2880 hộp, mỗi hộp có thể đựng 9 ấm tử sa, như vậy mỗi lò có thể nung khoảng 26.000 chiếc ấm. Lò nung dùng củi cứng là các cành thông, nhiệt độ vào khoảng 1200C, chu kỳ nung khoảng 4 ngày. Do mỗi lần nung số lượng ấm lớn nên thường sẽ tập hợp lại để nung 1 lần. Do có diện tích lớn và vận hành tốn nhiều sức lực, nên thường sẽ có nhiều hộ cùng nhau quản lý vận hành lò.

LÒ ĐẢO (LÒ NUNG HẠ CẤP) (NUNG BẰNG THAN) Lò đảo có 2 loại là lò vuông và lò tròn. Khác biệt tương đối lớn giữa 2 loại là sự phân bố nhiệt, lò tròn có sự phân bố nhiệt tương đối đồng đều hơn.Các lò đảo thường dùng than để làm nhiên liệu. Khi than cháy thì ngọn lửa phát ra từ đỉnh lò, sau đó lửa được hút từ đỉnh lò xuống đáy lò, rồi vào đường ống để dẫn ra ống thoát khói của lò.Cấu trúc của lò đảo rất đơn giản, chi phí kiểm soát vận hành thấp, dễ dàng thay đổi không khí đốt cháy theo yêu cầu của sản phẩm. Như những lò cũ thì việc đóng lò, đốt lò, ra lò đều được vận hành bằng sức người, cường độ lao động lớn, cũng như sản phẩm nung ra lò bị hỏng cao.Và một vấn đề nữa là trong quá trình nung dễ bị ảnh hưởng bởi chất lượng của than, việc đưa thêm than vào, khi đó nhiệt độ trong lò không dễ kiểm soát, sản phẩm dễ có hiện tượng khác biệt về màu sắc.

LÒ ĐƯỜNG HẦM (NUNG BẰNG GAZ) Lò hầm là một lò liên tục, các quy trình vận hành đưa sản phẩm vào, đốt lò, đóng và lấy các sản phẩm ra được thực hiện liên tục, do đó tiết kiệm được chi phí khởi động lò, lò được vận hành liên tục 365/365 ngày. Lò nung đường hầm có thể được chia thành ba loại: lò thẳng, lò hình tròn và lò hình chữ U. Khi nung các ấm tử sa, hầu hết chúng sử dụng lò nung đường hầm thẳng. Sản phẩm được nung ra ổn định về màu sắc và chất lượng, ít bị lỗi trong quá trình nung.Lò nung đường hầm có chu kỳ sản xuất ngắn, lượng sản phẩm nung cao, năng suất cao, hiệu suất nhiệt cao, dễ kết hợp với cơ giới hóa và tự động hóa, phù hợp cho sản xuất hàng loạt, có thể tiết kiệm nhiên liệu và giảm đáng kể cường độ lao động của công nhân. Năm 1965, Nghi Hưng đã xây dựng lò nung đường hầm đầu tiên, dần dần thay thế việc sử dụng lò nung bằng củi và than.Lò nung đường hầm thẳng được sử dụng để nung ấm tử sa và các sản phẩm tử sa khác. Các sản phẩm khi muốn nung thì được để vào các hộp gốm chịu nhiệt, sau đó được đặt lên đường ray chạy dọc bên trong lò, các hộp được hệ thống đẩy từ từ vào lò, sau một thời gian cố định thì các hộp được đẩy ra ngoài ở đầu kia của lò, sau khi nhiệt độ được hạ xuống.

LÒ ĐIỆN Lò điện là một lò mới xuất hiện đầu thế kỷ 21, đây là lò nung sử dụng năng lượng điện làm nguồn nhiệt. Lò điện áp dụng phương pháp đo nhiệt độ tự động và bán tự động, đồng thời còn được lập trình tự động trên máy tính để điều khiển quá trình nung, có thể điều khiển chính xác nhiệt độ nung và thời gian nung. Lò điện dễ trang bị đầu tư, có không gian diện tích nhỏ, sử dụng thuận tiện, ít bị ảnh hưởng bởi môi trường bên ngoài. Có ưu điểm tăng nhiệt nhanh và phân bố nhiệt đồng đều. Ngoài ra các sản phẩm nung trong lò điện có màu sắc cực kỳ tinh khiết, có tỷ lệ thành phẩm cao, đáp ứng được yêu cầu nung nhanh sản phẩm tử sa. Mặc dù lò điện có nhiều ưu điểm nhưng nó vẫn có khuyết điểm. Vì lò điện là lò nung bị oxy hoá hoàn toàn (khi nung phải đóng kín nắp lò), nên lượng không khí trong lò bị giới hạn, có sự ảnh hưởng nhất định đến màu sắc của sản phẩm. Mặc dù lò điện đã giải quyết được vấn đề lớn của việc nung ấm tử sa, giảm thiểu thời gian, công sức, chi phí, tăng tính chủ động của người nghệ nhân. Nhưng mà những chiếc ấm khi ra lò vẫn thiếu đi một chút xíu gì đó màu sắc của tử sa truyền thống nung bằng lò gaz.

TÓM LẠI: Hiện tại thì tại Nghi Hưng việc nung ấm tử sa chỉ thực hiện với 2 loại lò là LÒ GAZ (LÒ ĐƯỜNG HẦM) và LÒ ĐIỆN. Mỗi loại lò điều có ưu điểm và khuyết điểm riêng. Tùy theo từng tác phẩm từng ý đồ riêng của nghệ nhân mà họ sẽ chọn nung bằng lò nào cho phù hợp.