8 điểm mấu chốt giúp bạn hiểu rõ Nham trà Vũ Di
Bạn có nghĩ rằng thật khó để hiểu đúng về Nham trà Vũ Di không?
Bạn nghĩ rằng để “uống hiểu” Nham trà có khó không? Nếu đây là một câu hỏi mở, thì câu trả lời chắc chắn sẽ muôn hình vạn trạng, đủ kiểu đủ vẻ. Những người “trẻ” chưa biết sợ, khi chưa từng tiếp xúc với Nham trà, chắc hẳn sẽ vỗ ngực tự tin nói:
“Uống Nham trà thì có gì khó, chẳng phải cũng chỉ là trà thôi sao.”
Nhưng đến khi họ không phân biệt nổi đâu là Thủy Tiên, đâu là Nhục Quế, mới ngượng ngùng thừa nhận:
“Người bình thường thật sự không dễ uống hiểu được loại trà này. Mình phải về luyện thêm, nâng cao kỹ năng, chắc chắn sẽ hiểu ra thôi.”
Ai ngờ, một khi đã bắt đầu “luyện”, thì là cả một đời không dứt. Nham trà giống như một người phụ nữ trăm biến ngàn hóa, bạn tưởng rằng đã hiểu rõ tính cách và quy luật của cô ấy, nhưng rồi quy trình chế biến lại đổi khác. Một mùi hương mới, một phong vị mới lại mở ra trước mắt bạn, khiến lòng vừa say mê vừa tò mò, vừa yêu vừa giận.
Vậy mà, vẫn có những người không chịu dừng lại. Họ bị cuốn hút bởi cái cảm giác biến hóa khôn lường ấy, quyết tâm “đấu” với Nham trà đến cùng, để hiểu rõ Nham trà Vũ Di, hiểu đến tận gốc rễ của hương, vị, và vận trà.
Xem thêm: Nham Trà Vũ Di: Linh hồn trà trong hương đá sắc hoa của địa hình Đan Hà
Trong từng chén trà, hương vị Nham trà biến hóa khôn lường. Chẳng lẽ chỉ vì Nham trà khó mà ta lại ngừng thưởng thức ư? Không bao giờ!
Con người có một ưu điểm kỳ diệu biết suy nghĩ và tổng kết. Uống Nham trà cũng vậy, hoàn toàn có phương pháp, có quy luật. Khi nắm được những quy luật ấy, con đường thưởng trà của chúng ta sẽ bớt đi rất nhiều quanh co, sai lầm, và khi ấy, ta mới thật sự hiểu rõ Nham trà Vũ Di, không chỉ bằng vị giác mà bằng cả tâm hồn.
8 điểm mấu chốt giúp bạn hiểu rõ Nham trà Vũ Di
Kỹ năng 1: Nắm vững 5 tiêu chí đánh giá Nham trà
Khi thưởng thức Nham trà, không thể thiếu việc quan sát và nếm thử nhiều lần.
1. Ngoại hình
Khi miêu tả hình dạng củaNham trà, chúng ta thường nghe đến từ “điều tác” (条索), chính là hình dáng sợi trà sau khi được vò nặn.
Nham trà thường có sợi nhỏ và dài. Độ to nhỏ của sợi trà chủ yếu liên quan đến giống trà:
- Thủy Tiên có lá to, sau khi vò, sợi trà cũng to.
- Nhục Quế lá nhỏ, nên sợi trà cũng nhỏ.
Ngoài ra, chúng ta còn quan sát màu sắc của sợi trà, thường là màu hạt dẻ, gỗ trầm, hoặc màu khô sậm,…
Màu sắc của Nham trà chủ yếu chịu ảnh hưởng bởi mức độ hỏa (焙火):
- Hỏa cao → màu sậm
- Hỏa nhẹ → màu nhạt
Đây là những điểm cơ bản khi quan sát hình dạng Nham trà.
2. Hương thơm
Sức quyến rũ lớn nhất của Nham trà Vũ Di chính là ở sự biến hóa của hương thơm. Hương của Nham trà có 3 nguồn gốc chính:
- Hương giống (品种香) thuộc về “gen” của cây trà, không mất đi dù chế biến thế nào.
- Hương công nghệ (工艺香) do kỹ thuật lên men, mức hỏa tạo nên; ví dụ Nhục Quế truyền thống có mùi quế cay, nhưng với công nghệ mới có thể ra hương hoa, hương quả.
- Hương địa thế (山场香) hay còn gọi là “nham vận” (岩韵), thứ hương đặc trưng do môi trường sinh trưởng tạo nên.
Để chỉ dựa vào nước trà mà phân biệt được vùng núi nơi trà sinh trưởng, đó là kỹ năng cao cấp, phải luyện rất lâu.
Khi thưởng thức, hương của Nham trà có thể cảm nhận ở 5 vị trí:
- Hương trà khô
- Hương trên nắp ấm
- Hương trong nước trà
- Hương bám thành chén
- Hương ở lá sau khi pha
Dù ở vị trí nào, hương trà chuẩn đều phải trong sạch, không lẫn tạp mùi. Một loại trà tốt sẽ tuyệt đối không có mùi hăng xanh, xin các bạn nhớ kỹ điều này.
3. Màu nước trà
Màu nước trà thay đổi theo mức độ hỏa:
- Hỏa nhẹ → màu vàng nhạt, ánh đỏ kim.
- Hỏa vừa → màu hổ phách, đỏ son.
- Hỏa cao → màu càng đậm.
Dù mức hỏa thế nào, nước trà phải trong sáng, không đục. Nếu nước trà vẩn đục, hãy cẩn trọng, đó là dấu hiệu không tốt.
Xem thêm: Tinh hoa nghệ thuật bồi trà bằng than của Nham trà Vũ Di
4. Vị trà
Vị là yếu tố cảm nhận chủ quan, mỗi người có khẩu vị khác nhau. Tuy nhiên, Nham trà tốt tuyệt đối không có vị đắng chát kéo dài. Nếu có vị đắng thoáng qua rồi biến mất nhanh, đó là bình thường. Còn nếu vị đắng chát bám lâu, thì có thể do vùng trồng kém hoặc quy trình sai.
Sau khi đảm bảo không đắng chát, hãy xem:
- Nước trà có độ sánh mượt không?
- Có hậu ngọt (回甘) không?
- Có sinh tân (生津 – tạo cảm giác miệng ướt, tiết nước bọt) không?
Nếu đủ cả ba, trà đó đáng được gọi là trà hảo hạng. Sau cùng, hãy cảm nhận “nham vận” (岩韵) , cảm giác tổng thể nơi cổ họng, miệng sau khi uống: có “khóa họng” không, có thanh mát, lưu vị không.
5. Lá trà sau khi pha
Lá trà sau khi pha là bài kiểm tra cuối cùng. Trà tốt, làm đúng kỹ thuật, lá sẽ mềm, bóng, đàn hồi, có sức sống. Lá phải mềm mại mà óng ánh, nhìn xa có độ bóng dầu dễ chịu.
Ngoài ra, lá còn phải có hương đặc trưng của giống. Nếu là trà hỏa nhẹ, bạn có thể thấy “ba đỏ bảy xanh” (三红七绿) – viền lá đỏ, giữa lá xanh, chứng tỏ trà được “đi nước” đúng, không bị hấp chín.
Kỹ năng 2: Nắm vững 3 đặc trưng cơ bản của Nham trà
Sau khi hiểu 5 tiêu chí trên, ta có thể tiến sâu hơn vào thế giới của Nham trà qua 3 đặc trưng cốt lõi:
- Đặc trưng giống
- Đặc trưng quy trình
- Đặc trưng môi trường
1. Đặc trưng giống
Mỗi giống Nham trà có nét riêng rất rõ.
Ví dụ:
- Thủy Tiên: nước trà dày, vị tròn, hương lan đậm – sợi trà to, dễ nhận ra.
- Nhục Quế: hương quế cay, hơi nồng – là đặc trưng độc đáo nhất.
Mỗi loại trà đều có phong vị riêng; chỉ cần để tâm một chút, bạn sẽ nhận ra sự khác biệt.
2. Đặc trưng công nghệ
Đây là sự khác biệt ở mức độ lên men và hỏa. Mức hỏa dễ nhận ra nhất, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến hương vị.
Nếu hỏa quá gấp → mùi khét, khói, than.
Nếu hỏa quá nhẹ → còn mùi xanh sống.
Chỉ khi “hỏa công” chuẩn xác, trà mới đạt hương vị trọn vẹn.
3. Đặc trưng môi trường
Đây chính là “nham vận” – linh hồn của Nham trà. “Có hay không có nham vận” phụ thuộc vào môi trường sinh trưởng của cây trà, còn mạnh hay yếu lại chịu ảnh hưởng bởi giống, cách trồng và kỹ thuật chế biến. Trong giới trà hiện nay, trà từ “Tam khanh lưỡng gián” (三坑两涧), tức ba thung lũng, hai khe suối nổi tiếng của vùng Vũ Di – được xem là có “nham vận” rõ rệt nhất.
Tuy nhiên, “nham vận” không thể chỉ nói vài câu là hiểu, phải tự mình trải nghiệm và tích lũy.
Kết luận
Người ta thường nói:
“Một khi đã bước vào thế giới Nham trà, sâu như biển cả.”
Nhưng trong biển lớn ấy, vẫn có thể tìm được quy luật, bí quyết, chỉ cần có con thuyền và chiếc la bàn. Kinh nghiệm và kiến thức trà học chính là la bàn dẫn đường. Điều bạn cần làm bây giờ, chính là tự đóng cho mình một con thuyền.
TSTN tổng hợp và dịch