Uống trà và cà phê cùng lúc có tốt không?

Bạn có thói quen bắt đầu ngày mới với một ly cà phê thơm lừng, rồi nhâm nhi một tách trà xanh vào giữa buổi? Trong nhịp sống hối hả, trà và cà phê đã trở thành “người bạn đồng hành” quen thuộc. Nhưng liệu việc uống cả hai trong khoảng thời gian gần nhau có thực sự tốt cho sức khỏe? Hãy cùng tìm hiểu lợi ích, rủi ro và cách dùng hai loại thức uống này một cách khoa học.

Cùng chứa caffeine – lợi ích hay rủi ro?

Cả trà và cà phê đều chứa caffeine, một chất kích thích hệ thần kinh trung ương. Nó giúp tăng cường sự tỉnh táo, cải thiện khả năng tập trung và giảm mệt mỏi. Tuy nhiên, hàm lượng caffeine trong hai loại thức uống này khác nhau đáng kể:

• Cà phê: Một ly cà phê phin (240ml) chứa khoảng 95 – 200mg caffeine, tùy thuộc vào loại cà phê và cách pha chế (espresso, phin,…).
• Trà: Một tách trà xanh (240ml) chứa khoảng 20 – 45mg caffeine. Trà đen có thể lên đến 40 – 70mg. Trà trắng hoặc trà thảo mộc thường có hàm lượng caffeine thấp hơn nhiều.

Khi uống cả trà và cà phê trong một khoảng thời gian ngắn, tổng lượng caffeine nạp vào cơ thể có thể tăng nhanh, vượt quá mức khuyến nghị hàng ngày (khoảng 400mg cho người trưởng thành khỏe mạnh, theo FDA). Điều này có thể dẫn đến một số tác dụng phụ không mong muốn:

• Tim đập nhanh, hồi hộp: Caffeine kích thích nhịp tim và tăng huyết áp tạm thời.
• Bồn chồn, lo âu: Lượng caffeine cao có thể làm tăng cortisol, gây cảm giác bất an hoặc căng thẳng.
• Mất ngủ: Caffeine cản trở sản xuất melatonin, hormone điều hòa giấc ngủ, đặc biệt nếu uống vào buổi chiều hoặc tối.
• Vấn đề tiêu hóa: Cả trà và cà phê đều có tính axit, có thể kích thích dạ dày, gây ợ nóng, cồn ruột hoặc khó chịu ở người có hệ tiêu hóa nhạy cảm.

Những người có tiền sử bệnh tim, huyết áp cao, rối loạn lo âu, hoặc mất ngủ cần đặc biệt cẩn trọng khi kết hợp hai loại thức uống này.

Tác dụng trung hòa hay đối kháng?

Một số người cho rằng uống trà ngay sau cà phê có thể “trung hòa” tác dụng của caffeine. Tuy nhiên, quan niệm này không chính xác và thiếu cơ sở khoa học. Thực tế, trà và cà phê không triệt tiêu nhau mà có thể khiến tác dụng chồng lấn.

Trà xanh chứa L-theanine, một axit amin giúp thư giãn tinh thần, giảm căng thẳng mà không gây buồn ngủ. Chất này được cho là có thể cân bằng hiệu ứng kích thích của caffeine. Nhưng nếu bạn uống trà ngay sau cà phê, lượng caffeine từ cà phê có thể lấn át tác dụng của L-theanine. Kết quả là bạn vừa tỉnh táo quá mức, vừa có cảm giác bứt rứt, khó chịu.

Hơn thế, cả trà và cà phê đều có tính axit và chứa các hợp chất ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa:

• Tannin trong trà: Đây là hợp chất polyphenolic có thể cản trở sự hấp thu sắt, đặc biệt nếu uống gần bữa ăn. Tannin cũng có thể gây cảm giác khô miệng hoặc chát khi uống lượng lớn.
• Axit trong cà phê: Cà phê chứa các axit như chlorogenic, có thể kích thích tiết axit dạ dày, gây khó chịu ở những người bị trào ngược dạ dày hoặc viêm loét.

Khi kết hợp cả hai, nguy cơ kích ứng dạ dày hoặc cản trở hấp thu khoáng chất (như sắt, canxi) có thể tăng lên, đặc biệt nếu uống khi bụng đói.

Lợi ích khi sử dụng đúng cách

Uống trà và cà phê cùng lúc có thể gây ra một số rủi ro nếu không hiểu rõ cơ chế. Tuy nhiên, khi sử dụng đúng cách, cả hai đều là thức uống tốt cho sức khỏe. Chúng chứa nhiều hợp chất có lợi, hỗ trợ tinh thần và cải thiện thể chất.

Lợi ích của cà phê:

1. Tăng cường hiệu suất nhận thức:

Caffeine trong cà phê kích thích hệ thần kinh, cải thiện trí nhớ ngắn hạn và tốc độ phản ứng. Theo nghiên cứu trên Psychopharmacology (2020), một ly cà phê (khoảng 100mg caffeine) có thể giúp bạn tập trung tốt hơn trong các công việc đòi hỏi sự chú ý kéo dài.

2. Hỗ trợ trao đổi chất và kiểm soát cân nặng:

Cà phê giúp tăng cường trao đổi chất và thúc đẩy quá trình đốt cháy calo. Tác dụng này có thể kéo dài trong vòng 3 giờ sau khi uống, với mức tăng khoảng 10 – 15%. Điều này đặc biệt có lợi cho người muốn giữ dáng hoặc giảm cân.

3. Chống oxy hóa mạnh mẽ:

Cà phê là một trong những nguồn cung cấp chất chống oxy hóa phổ biến nhất hiện nay. Đáng chú ý là axit chlorogenic – một polyphenol có khả năng trung hòa gốc tự do, giúp làm chậm quá trình lão hóa tế bào. Chất này còn giúp giảm nguy cơ mắc tiểu đường type 2 tới 23%.

4. Tăng hiệu suất thể chất:

Caffeine còn có khả năng kích thích giải phóng adrenaline. Đây là loại hormone giúp tăng cường sức bền và hiệu suất vận động. Theo Journal of Applied Physiology (2019), cà phê đặc biệt có lợi cho người thường xuyên luyện tập thể thao hoặc cần hoạt động thể chất cường độ cao.

Lợi ích của trà:

1. Bảo vệ sức khỏe tim mạch:

Các flavonoid trong trà có khả năng hỗ trợ giãn mạch, cải thiện chức năng nội mạc và giảm huyết áp. Nghiên cứu của European Journal of Epidemiology (2019) cho thấy uống 2 – 3 tách trà mỗi ngày giúp giảm nguy cơ đột quỵ và bệnh tim mạch đến 20%.

2. Tăng cường hệ miễn dịch:

Trà xanh chứa EGCG – chất chống oxy hóa mạnh có khả năng chống viêm và tăng sức đề kháng. Chất này còn bảo vệ tế bào thần kinh, giảm nguy cơ suy giảm nhận thức ở người lớn tuổi.

3. Thư giãn tinh thần:

L-theanine – axit amin độc đáo có trong trà xanh – giúp tạo ra cảm giác thư thái nhưng vẫn tỉnh táo. Theo Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition (2017), L-theanine giúp giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng mà không gây buồn ngủ. Đây là lựa chọn lý tưởng cho những buổi làm việc sáng tạo hoặc học tập căng thẳng.

4. Hỗ trợ sức khỏe tổng thể:

Các loại trà thảo mộc như trà hoa cúc có thể giúp cải thiện giấc ngủ và giảm viêm nhẹ. Uống những loại trà này đều đặn giúp bạn cảm thấy sảng khoái và dễ chịu suốt cả ngày.

Xem thêm: 9 lợi ích của việc uống trà hàng ngày

Vậy nên uống thế nào là hợp lý?

Để tận dụng tối đa lợi ích của trà và cà phê mà không gây hại cho sức khỏe, hãy tuân theo các gợi ý sau:

Giữ khoảng cách thời gian: Tránh uống trà và cà phê cùng lúc hoặc liên tiếp nhau. Tốt nhất, hãy cách nhau ít nhất 2 – 3 tiếng để cơ thể có thời gian xử lý lượng caffeine và các hợp chất khác.

Chọn thời điểm phù hợp:

• Cà phê: Uống vào buổi sáng (7 – 9h) để tận dụng tối đa hiệu quả kích thích năng lượng. Tránh uống sau 14h để không ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Trà: Thưởng thức trà xanh, trà đen hoặc trà thảo mộc vào giữa buổi sáng hoặc đầu giờ chiều để thư giãn và duy trì sự tập trung.

Lựa chọn theo cơ địa:

• Người nhạy cảm với caffeine nên ưu tiên trà trắng, trà hoa cúc, hoặc cà phê decaf (không chứa caffeine).
• Những người có vấn đề về dạ dày nên uống trà và cà phê sau khi ăn nhẹ để giảm kích ứng.

Hạn chế khi bụng đói: Uống trà hoặc cà phê khi bụng đói có thể làm tăng axit dạ dày, gây khó chịu hoặc đau dạ dày.

Kiểm soát liều lượng: Không vượt quá 400mg caffeine mỗi ngày (tương đương khoảng 2–3 ly cà phê hoặc 5–6 tách trà xanh).

Tránh dùng cùng thuốc: Một số loại thuốc (như thuốc điều trị huyết áp hoặc thuốc chống trầm cảm) có thể tương tác với caffeine, làm giảm hiệu quả hoặc gây tác dụng phụ.

Lưu ý đối với đối tượng đặc biệt:

• Phụ nữ mang thai: Theo ACOG, nên giới hạn caffeine dưới 200mg/ngày (khoảng 1 ly cà phê nhỏ hoặc 2 – 3 tách trà xanh) để tránh nguy cơ ảnh hưởng đến thai nhi.
• Trẻ em: Trẻ dưới 12 tuổi nên tránh caffeine do hệ thần kinh đang phát triển rất nhạy cảm.
• Người cao tuổi: Dễ nhạy cảm hơn với caffeine do sự suy giảm chức năng trao đổi chất, nên ưu tiên trà ít caffeine hoặc cà phê decaf.

Trà và cà phê là hai loại thức uống phổ biến, mang lại nhiều lợi ích nếu dùng đúng cách. Tuy nhiên, kết hợp chúng trong thời gian ngắn có thể gây bồn chồn, mất ngủ hoặc kích ứng tiêu hóa. Hãy lắng nghe cơ thể, lựa chọn thời điểm phù hợp và áp dụng các mẹo trên để tận hưởng trọn vẹn hương vị và công dụng của từng loại.

Bạn có thói quen uống trà hay cà phê như thế nào? Hãy chia sẻ trong phần bình luận để cùng trao đổi nhé!

By TSTN