Vị umami trong trà Nõn Đinh là gì?

Umami là gì?

Từ lâu, chúng ta thường quen với bốn vị cơ bản: ngọt, chua, mặn và đắng. Tuy nhiên, vào năm 1908, một nhà khoa học người Nhật tên là Kikunae Ikeda đã phát hiện ra một vị thứ năm – umami, nghĩa là “vị ngon” trong tiếng Nhật.

Umami không bộc lộ rõ rệt như vị chua hay vị ngọt. Đó là vị ngọt dịu, đậm đà và kéo dài, thường xuất hiện trong các thực phẩm giàu axit amin L-glutamate như nước hầm xương, tảo biển, nấm hương khô hay phô mai ủ lâu năm. Trong trà, umami thường đi kèm cảm giác “mát ngọt” nơi cuống họng – một dấu hiệu nhận biết trà ngon.

Khi nói đến umami trong trà, người sành trà sẽ liên tưởng ngay đến trà xanh Nhật Bản như Gyokuro hay Kabusecha. Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng trà xanh Việt Nam, đặc biệt là trà Nõn Đinh Thái Nguyên cũng sở hữu vị umami rất rõ, nếu được trồng và chế biến đúng cách.

Vì sao trà Nõn Đinh lại có vị umami đặc trưng?

1. Tuyển chọn búp trà tinh túy nhất

Trà Nõn Đinh được chế biến một tôm (đọt non) hoặc một tôm kèm một lá nhỏ vừa hé. Đây là phần chứa nhiều L-theanine – một loại axit amin quan trọng tạo nên vị umami trong trà. L-theanine không chỉ mang lại vị ngọt dịu, mà còn giúp cân bằng vị chát của catechin (chất chống oxy hóa mạnh trong trà). Nhờ vậy, nước trà không chát gắt mà êm dịu, ngọt hậu, lan tỏa và bền vị.

2. Vùng trồng trà

Thái Nguyên không chỉ nổi tiếng vì nghề làm trà lâu đời, mà còn bởi điều kiện tự nhiên lý tưởng cho việc tạo ra vị umami trong trà. Đặc biệt là các vùng như Tân Cương, La Bằng, Trại Cài, Phúc Xuân,… nơi đất đỏ bazan màu mỡ, nhiều mù sương, độ ẩm cao và nhiệt độ chênh lệch lớn giữa ngày và đêm.

Chính sự kết hợp giữa ánh sáng khuếch tán, độ ẩm không khí và tầng đất dày đã tạo điều kiện lý tưởng cho cây trà tích lũy L-theanine và các axit amin tự nhiên trong chồi non. Vị umami của trà Nõn Đinh vì thế mang chiều sâu, không nông và nhạt như một số trà sản xuất đại trà.

3. Phương pháp chế biến tinh tế, giữ trọn vị trà

Một yếu tố quan trọng quyết định vị umami của trà là kỹ thuật chế biến. Trà Nõn Đinh thường được sao bằng tay, trên chảo gang truyền thống, ở nhiệt độ thấp và đảo đều tay để giữ nguyên lục sắc và diệp lục trong búp trà.

Nghệ nhân phải kiểm soát cực kỳ chính xác nhiệt độ và thời gian ở từng công đoạn từ diệt men, vò trà, đến sấy khô để không làm phân hủy L-theanine. Nếu sao quá tay, trà sẽ chuyển vị chát; nếu chưa tới, trà dễ bị hăng.

Có thể nói: tay sao quyết định vị trà. Một mẻ trà Nõn Đinh ngon là sự kết hợp hoàn hảo giữa nguyên liệu chọn lọc, thời tiết thuận lợi và kỹ thuật chế biến điêu luyện, tất cả cùng góp phần tạo nên vị umami đậm đà và tinh tế.

Xem thêm: Vì sao trà Đinh lại được mệnh danh là đệ nhất danh trà Việt Nam?

Lợi ích của trà Nõn Đinh

Không chỉ nổi bật bởi vị umami dịu ngọt và hậu vị sâu lắng, trà Nõn Đinh còn được đánh giá cao nhờ hàm lượng dưỡng chất tự nhiên phong phú. Trong đó, nổi bật là các axit amin, polyphenol và chất chống oxy hóa mạnh mẽ. Những búp trà nõn tinh túy nhất được hái vào mùa xuân – thời điểm cây trà tích lũy nhiều dưỡng chất nhất. Đó là món quà tinh khiết từ thiên nhiên mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe:

1. Thư giãn tinh thần và tăng cường sự tỉnh táo

Thành phần nổi bật nhất trong trà Nõn Đinh là L-theanine – một loại axit amin có khả năng tác động đến hệ thần kinh. Chất này giúp cơ thể thư giãn, nhưng vẫn giữ được sự tỉnh táo và minh mẫn.

Khác với caffeine trong cà phê gây kích thích mạnh và dễ làm tim đập nhanh, L-theanine trong trà kết hợp cùng lượng nhỏ caffeine. Sự kết hợp này tạo ra hiệu ứng tỉnh táo bền vững, giúp giảm lo âu và nâng cao khả năng tập trung mà không gây cảm giác bứt rứt hay mất ngủ.

Vì vậy, nhiều người chọn trà Nõn Đinh để bắt đầu buổi sáng một cách nhẹ nhàng. Hoặc dùng vào giữa giờ làm việc như một cách “nạp lại sự tỉnh táo” mà không lo mệt mỏi sau đó.

2. Chống lão hóa và bảo vệ tế bào

Trà xanh nói chung và trà Nõn Đinh nói riêng rất giàu catechin, đặc biệt là EGCG (Epigallocatechin gallate) – một chất chống oxy hóa mạnh. EGCG có khả năng bảo vệ tế bào khỏi tác hại của gốc tự do, làm chậm quá trình lão hóa và giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như tim mạch, tiểu đường, thậm chí cả ung thư.

Uống trà Nõn Đinh đều đặn giúp duy trì làn da sáng khỏe, săn chắc từ bên trong. Đây cũng là lý do nhiều người yêu trà ví von Nõn Đinh là “liều thanh xuân trong chiếc ấm nhỏ”.

3. Hỗ trợ hệ tiêu hóa và chuyển hóa chất

Trà Nõn Đinh nhẹ bụng, dễ uống, không quá chát hay quá nặng vị. Nhờ đó, loại trà này rất phù hợp để dùng sau bữa ăn nhằm hỗ trợ tiêu hóa. Các thành phần trong trà kích thích nhu động ruột một cách nhẹ nhàng. Đồng thời, chúng hỗ trợ gan và thận trong việc loại bỏ độc tố dư thừa khỏi cơ thể.

Với những người thường xuyên ăn thực phẩm dầu mỡ hoặc ít vận động, việc uống một ấm trà Nõn Đinh sau bữa chính giúp làm sạch khoang miệng, dịu dạ dày và hỗ trợ chuyển hóa chất tốt hơn.

4. Cân bằng thể trạng và làm mát cơ thể

Trà Nõn Đinh mang tính hàn nhẹ. Tính chất này giúp trà có khả năng giải nhiệt và thanh lọc cơ thể, đặc biệt hữu ích trong những ngày hè oi bức.

Hương vị dịu mát, hậu ngọt và cảm giác sảng khoái sau khi uống khiến trà Nõn Đinh trở thành lựa chọn yêu thích. Nhất là với những người muốn duy trì sự cân bằng thể trạng mà không cần phụ thuộc vào nước ngọt hay đồ uống có đường.

Xem thêm: Thời điểm uống trà xanh tốt nhất?

Cách pha trà Nõn Đinh ngon để cảm nhận vị umami trọn vẹn

Để thưởng thức trọn vẹn vị umami tinh tế và hậu vị sâu dài của trà Nõn Đinh, người pha trà cần chú trọng đến từng chi tiết nhỏ từ tỷ lệ trà, nhiệt độ nước đến thời gian ngâm và cách rót nước.

Một chén trà ngon không đơn thuần là đúng kỹ thuật. Nó còn là sự đồng điệu giữa tâm trạng của người pha và cá tính của từng búp trà.

1. Chọn ấm phù hợp

• Ấm sứ hoặc thủy tinh: thích hợp cho những ai muốn quan sát màu nước trà và cảm nhận vị tinh khiết.
• Ấm tử sa: giữ nhiệt tốt, giúp trà giữ được độ ấm và ổn định hương vị qua nhiều nước.

Quan trọng là ấm cần sạch, không lẫn mùi, và tốt nhất chỉ nên chuyên dùng để pha trà xanh.

2. Chuẩn bị nước

• Nước lý tưởng: nước suối hoặc nước lọc tinh khiết, ít khoáng, không mùi clo.
• Nhiệt độ pha trà: từ 75 – 80°C. Nước quá nóng dễ làm búp trà bị “sốc nhiệt”, giải phóng catechin quá nhanh khiến trà bị chát và mất vị ngọt umami.
• Cách làm mát nước: đun sôi nước rồi để nguội tự nhiên khoảng 5 – 7 phút, hoặc rót ra chén sứ rồi rót lại vào ấm để hạ nhiệt.

3. Tỷ lệ trà và nước

• Tỉ lệ chuẩn 1:35 (1g trà cho 35ml nước). Ví dụ: ấm 170ml dùng 5g trà.
• Với ấm lớn (200ml), có thể dùng 7 – 8g trà.

4. Trình tự pha trà

Bước 1: Tráng ấm và đánh thức trà

• Dùng nước nóng tráng đều trong ấm, rót ra chén để làm nóng dụng cụ.
• Cho trà vào ấm, rót nhanh nước 80°C vào ấm rồi đổ bỏ ngay. Mục đích là đánh thức hương trà.

Bước 2: Pha lần 1

• Rót nước 75 – 80°C vào ấm, ngâm khoảng 10 giây, sau đó rót ra chén thưởng trà.
• Nước đầu tiên thường nhẹ hương, vị ngọt umami bắt đầu xuất hiện cuối lưỡi.

Bước 3: Pha lần 2

• Rót nước vào ấm và ngâm trà khoảng 5 giây.
• Lúc này, vị trà phát triển rõ ràng nhất: hương cốm non, vị ngọt mát, hậu vị sâu, cảm giác lan tỏa nơi cuống họng rất rõ nét.

Bước 4: Pha các nước tiếp theo

• Mỗi lần pha sau, tăng thời gian ngâm khoảng 5 giây.
• Trà Nõn Đinh có thể pha đến 5 – 6 nước. Mỗi lần chỉ cần điều chỉnh nhẹ thời gian ngâm và giữ nhiệt ổn định là được.

5. Thưởng thức trà

• Không nên uống vội. Nhấp một ngụm nhỏ, để trà lướt chậm qua đầu lưỡi rồi mới nuốt.
• Cảm nhận sự biến chuyển từ vị dịu nhẹ ban đầu, vị ngọt mát ở trung vị, đến hậu vị sâu dài êm ái nơi cuống họng. Đây chính là dấu hiệu của vị umami thuần túy.

By TSTN