Tử nê
Tại sao Tử sa Nghi Hưng lại lấy Tử nê làm đại diện?
Tử nê là loại đất chính trong ba loại đất của Tử Sa Nghi Hưng (Tử nê, Lục nê, Hồng nê). Loại đất này được khai thác và sử dụng sớm nhất, phổ biến nhất trong các loại đất. Và có hơn 80% quặng Tử sa Nghi Hưng thuộc loại Tử nê.
Lý do tại sao quặng đất Nghi Hưng được gọi là “Tử sa”, liệu có liên quan đến Tử nê?
Tử nê là loại đất sét có bề ngoài mang sắc tím sẫm, kết hợp nhiều thành phần khoáng chất. Trong Tử Sa Nghi Hưng, Tử nê là đại diện tiêu biểu nhờ vào sự đơn giản, trang nhã và tinh thần đặc trưng của Tử Sa. Nó toát lên vẻ đẹp trầm lắng, cuốn hút.
Với kết cấu thô mộc, mạnh mẽ và trầm tĩnh, Tử nê được ví như người đàn ông trưởng thành, mang sức hút nam tính đầy nội lực. Những chiếc ấm Tử Sa chế tác từ Tử nê chất lượng cao, sau khi ngâm ủ, sẽ đạt độ ấm mịnh như ngọc, được mệnh danh “tử ngọc kim sa”.
Nguồn gốc và phân bố Tử nê
Về địa chất, Tử nê phân bố ở phần trên hệ Wutong, kỷ Devon thượng và tầng Cao Ly Sơn. Về địa lý, các khu mỏ đất Nghi Hưng có trữ lượng Tử nê dồi dào. Tử nê chôn vùi sâu trong các lớp đất, được gọi là “đá trong đá” hay “đất trong đất”.
Tử nê ở núi Hoàng Long
Núi Hoàng Long ở thị trấn Đinh Thục là khu vực chính khai thác Tử nê chất lượng cao. Tử nê ở đây chủ yếu có trong các lớp quặng giả nê 3, dày khoảng 8 mét. Thân quặng được tạo ra ở dạng lớp mỏng và dạng thấu kính. Độ dày thay đổi từ vài chục cm đến vài mét, độ ổn định của lớp quặng kém. Điều này chủ yếu là do địa chất của các nếp gấp đứt gãy ở Hoàng Long Sơn.
Đặc điểm của Tử nê
Tính dẻo tốt
Nhờ thành phần khoáng chất và tính chất kỹ thuật tự nhiên, Tử nê có độ dẻo cao. Loại đất này dễ chế tác thành sản phẩm có kích thước đa dạng, ít biến dạng hay nứt vỡ. Một số loại Tử nê được nghiền mịn đến mức đạt tiêu chuẩn sử dụng mà không cần pha trộn thêm nguyên liệu khác. Chỉ với chất đất nguyên bản, Tử nê có thể tạo ra nhiều dòng gốm Tử Sa phong phú.
Khi kết hợp với các loại đất Tử Sa khác hoặc đất sét Nghi Hưng, Tử nê vẫn giữ nguyên thành phần khoáng chất và hóa học. Sự thay đổi chỉ diễn ra ở màu sắc và đặc điểm ngoại hình, tạo nên những biến thể độc đáo nhưng vẫn giữ được tinh hoa vốn có.
Khả năng thoáng khí tốt
Tử nê chứa hàm lượng thạch anh cao, tồn tại cùng đất sét, mica, hematit,… và được gọi là “xương” của đất. Các hạt thạch anh trong Tử nê có kích thước lớn hơn 0.01mm, chiếm hơn 70%. Khi nung thành gốm, chúng tạo ra các lỗ khí nhỏ, giúp sản phẩm có độ thoáng khí cao.
Tính ổn định tốt
Tử nê có phạm vi nhiệt độ nung khá cao, nhiệt độ nung kết khoảng 1200°C, với khoảng nhiệt độ nung kết lớn hơn 100°C. Đất tử nê có độ co rút tổng thể thấp, dưới 10%.
Nhờ cấu trúc kín khí hợp lý, ấm làm từ tử nê có khả năng thích nghi tốt với nhiều loại trà, phù hợp để pha và dưỡng ấm lâu dài. Khi lựa chọn trà, cần cân nhắc đến sự thay đổi màu sắc của ấm sau này.
Vì trà có màu sắc tương đồng với ấm sẽ giúp ấm lên màu đồng đều và đẹp hơn trong quá trình dưỡng ấm. Do đó, nên ưu tiên các loại trà màu đậm, cụ thể là các loại trà lên men như trà Phổ Nhĩ chín, hồng trà,…
TSTN tổng hợp và dịch