ĐẠT MA

Description

Tượng Đạt Ma

Giữa một không gian vườn trà an tĩnh, bức tượng Đạt Ma tọa thiền hiện diện như một trụ thiền bất động. Tượng được chế tác hoàn toàn thủ công từ đất tử nê – chất đất quý hiếm của Nghi Hưng, Trung Quốc – vốn nổi tiếng nhờ độ mịn cao, sắc trầm ấm và khả năng giữ vững hình khối trong nhiều thế kỷ. Bức tượng không chỉ là một tác phẩm mỹ thuật, mà còn là biểu tượng của tinh thần Thiền tông bất diệt.

Tổ Bồ Đề Đạt Ma – Sơ tổ Thiền tông Trung Hoa

Bồ Đề Đạt Ma là một cao tăng Ấn Độ, vị tổ thứ 28 trong hệ thống truyền thừa Thiền tông từ Đức Phật Thích Ca. Vào thế kỷ thứ 5, 6, ngài vượt biển đến Trung Hoa để truyền đạo. Sau một thời gian ngắn tại triều đình Lương Võ Đế, ngài rời đi và ẩn tu tại chùa Thiếu Lâm, nơi ngài ngồi thiền suốt chín năm quay mặt vào vách đá, không nói một lời. Hành động này về sau được gọi là “cửu niên diện bích” – một biểu tượng thiền học sâu sắc.

Thiền tông nhấn mạnh vào việc trực ngộ bản tâm, không lệ thuộc kinh điển, truyền tâm pháp từ thầy sang trò. Phong thái này được thể hiện trọn vẹn qua hình tượng Đạt Ma ngồi thiền: lặng lẽ, tĩnh tại nhưng hàm chứa nội lực mạnh mẽ.

Vẻ đẹp của tĩnh tại

Trong tác phẩm tử sa này, nghệ nhân đã chọn thời khắc nhập định để khắc họa chân dung Đạt Ma – lúc ngài đã thoát khỏi mọi phân biệt nhị nguyên, an trú nơi bản tâm sáng tỏ. Tư thế kiết già được thể hiện chắc chắn, thân hình gầy nhưng đầy sức sống. Y phục có nếp rủ sâu, tạo nên chuyển động mềm mại giữa một tổng thể tĩnh tại, biểu tượng cho sự dung hợp giữa “động trong tĩnh, tĩnh trong động”.

Gương mặt Đạt Ma là điểm nhấn: ánh mắt nhắm hờ, trầm mặc nhưng không lùi bước, râu tóc rậm rạp thể hiện khí chất phiêu bạt của người đã lìa bỏ thế tục. Làn da được điêu khắc với những nếp gấp tuổi tác, như thể từng nét đều chứa đựng thời gian và thiền lực.

Tử nê – chất liệu của chiều sâu

Tượng được làm từ tử nê – một loại đất sét tử sa hiếm chỉ có tại Nghi Hưng (Trung Quốc). Loại đất này không chỉ bền chắc mà còn có sắc tím nâu cổ kính, rất thích hợp để thể hiện phong cách thiền vị, trầm lặng. Dưới bàn tay nghệ nhân, tử nê như có hồn – không bóng bẩy, không hào nhoáng, mà ấm áp và trầm mặc – đúng với tinh thần Thiền. Việc chế tác hoàn toàn thủ công cho thấy sự tỉ mỉ và kỹ thuật cao: từ nếp áo, ngón tay, đến biểu cảm khuôn mặt đều toát lên chiều sâu nội tâm. Đây không đơn thuần là một pho tượng, mà là một biểu hiện của tâm linh, một điểm dừng của thiền ý giữa đời sống hiện đại.

Trong văn hóa Đông Á, đặc biệt là Trung Hoa và Việt Nam, tượng Đạt Ma thường được đặt trong không gian thưởng trà như một lời nhắc về tinh thần tĩnh lặng, chánh niệm và khiêm cung. Uống trà trước Đạt Ma là cách để người thưởng trà “quay về với mình”, bỏ lại sự ồn ã ngoài cửa, an trú trong một khoảnh khắc hiện tiền.