Phổ Nhĩ để bao lâu thì ngon? Khám phá bí mật “lão trà”

Đối với những người yêu trà, trà Phổ Nhĩ lâu năm luôn gợi một cảm giác vừa quen vừa lạ. Quen vì đó vẫn là hương vị của lá trà vùng Vân Nam, nhưng lạ bởi theo thời gian, hương vị ấy được “chạm khắc” và “tô màu” thêm từng lớp chiều sâu.

Không phải ngẫu nhiên mà người ta thường băn khoăn Phổ Nhĩ để bao lâu thì ngon. Bởi lẽ, trà lâu năm được gọi là “cổ vật có thể uống được”, vừa mang giá trị thưởng thức, vừa là sản phẩm nghệ thuật của thời gian. Người uống lão trà giống như đang trò chuyện cùng lịch sử. Nhấp một ngụm là cảm nhận một câu chuyện được kể bằng hương, vị và dư âm.

Học giả văn hóa nổi tiếng Dư Thu Vũ từng miêu tả vẻ đẹp của sự “lão hóa” trong trà Phổ Nhĩ:

“Trà như một cuốn sách dày, mỗi trang đều ghi lại một câu chuyện khác nhau, và người uống trà chính là độc giả đang lật giở từng trang thời gian.”

Nghệ sĩ múa Dương Lệ Bình lại ví trà như một bản nhạc sống động:

“Hương thơm và vị của trà cũ dần dần dâng lên từng lớp, như nhịp điệu trầm bổng, vang lên trên đầu lưỡi bản giao hưởng của thời gian.”

Vậy, rốt cuộc thì Phổ Nhĩ để bao lâu thì ngon nhất? Và tại sao thời gian lại có thể biến một bánh trà thành báu vật?

Vì sao Phổ Nhĩ để lâu lại ngon hơn?

Lịch sử và bước ngoặt nén trà

Trà Phổ Nhĩ có thể trở thành “cổ vật có thể uống được” không chỉ nhờ bản thân lá trà, mà còn gắn liền với lịch sử ngàn năm của con đường Trà Mã Cổ Đạo.

Ban đầu, trà Phổ Nhĩ tồn tại dưới dạng trà rời. Trong vận chuyển đường dài, trà dễ vỡ, tiếp xúc nhiều với không khí và ánh sáng. Điều này khiến trà rất dễ ẩm mốc, hư hỏng. Khi ấy, vận chuyển an toàn đã khó, chưa nói đến việc “lão hóa”.

*Phổ Nhĩ được ép thành bánh tạo điều kiện cho quá trình lão hóa ở trà, phát triển tầng hương phong phú*

Mãi đến thời Minh, kỹ thuật hấp và ép thành bánh, viên (trà nén) mới ra đời. Sách Điền Lược (thời Vạn Lịch) đã ghi lại: “Dân thường đều dùng trà Phổ, hấp rồi nén thành bánh.” Đây là một cuộc cách mạng trong sản xuất trà.

Kỹ thuật nén không chỉ giúp vận chuyển dễ dàng hơn. Nó còn tạo ra môi trường vi sinh thích hợp để trà lão hóa. Khi trà được nén thành bánh, bên trong hình thành vi khí hậu đặc biệt. Chính điều này giải đáp phần nào câu hỏi “Phổ Nhĩ để bao lâu thì ngon“, bởi trà nén mới có điều kiện lão hóa chậm rãi, tạo tầng hương vị phong phú.

Quá trình lên men của trà Phổ Nhĩ

Sự biến đổi của trà Phổ Nhĩ trong quá trình bảo quản lâu năm là kết quả của lên men hiếu khí (có oxy) giai đoạn đầu và lên men kỵ khí (thiếu oxy) giai đoạn sau.

1. Lên men hiếu khí

Xảy ra trong giai đoạn làm trà thô (trà mao), khi vò trà, lá mất nước và xảy ra quá trình oxy hóa ban đầu. Với trà Phổ Nhĩ chín còn có công đoạn ủ ướt, tạo điều kiện cho vi sinh vật hiếu khí phát triển mạnh, thúc đẩy quá trình lên men.

2. Lên men kỵ khí

Sau khi trà được nén chặt, bên trong ít tiếp xúc với oxy, tạo điều kiện cho vi sinh vật kỵ khí hoạt động. Chính quá trình này giúp trà Phổ Nhĩ lâu năm (đặc biệt là Phổ Nhĩ sống) biến đổi mùi, vị và màu sắc, trở nên ngày càng thơm ngon hơn.

Do đó, kỹ thuật nén trà chính là chìa khóa giúp Phổ Nhĩ càng để lâu càng tốt.

*Quá trình chế biến khác biệt giữa Phổ Nhĩ sống và chín*

Xem thêm: Tại sao trà Phổ Nhĩ lại có giá trị cao?

Trà Phổ Nhĩ để lâu có những thay đổi gì?

Màu sắc: Trà Phổ Nhĩ sống mới có màu xanh tươi. Sau nhiều năm, lá trà và nước trà dần chuyển từ xanh → xanh đậm → nâu xanh → nâu đỏ.
Hương thơm: Trà mới thường có mùi hăng, gắt. Trà để lâu dần có mùi thơm trầm lắng, sang trọng (như mùi thảo dược, long não).
Hương vị: Trà mới thường chát, đắng, gắt. Trà lâu năm thì vị dịu, trơn mượt, ngọt hậu, dễ uống.

Trà Phổ Nhĩ chín vốn đã được ủ trong quá trình sản xuất, nên không thay đổi nhiều theo thời gian. Trong khi đó, trà Phổ Nhĩ sống càng để lâu càng bộc lộ chiều sâu hương vị.

*Phổ Nhĩ sống càng để lâu hương vị càng thơm ngon*

Trà Phổ Nhĩ để bao lâu là ngon nhất?

Đây là thắc mắc chung của hầu hết những người mới tìm hiểu về Phổ Nhĩ. Câu trả lời không cố định, bởi nó phụ thuộc vào loại trà (sống hay chín) và điều kiện bảo quản.

Trà Phổ Nhĩ sống:

Dưới 5 năm: Vị còn gắt, chát rõ, phù hợp cho ai thích hương mạnh.
5 – 10 năm: Bắt đầu dịu dần, hương vị có sự cân bằng giữa tươi và trầm.
10 – 20 năm: Đây là “thời kỳ vàng” – trà đạt trạng thái lý tưởng: thơm dịu, ít chát, nước đỏ cam trong, hậu ngọt sâu.
Trên 30 năm: Rất hiếm, thường trở thành “trà cổ” có giá trị sưu tầm cao.

Trà Phổ Nhĩ chín

Với Phổ Nhĩ chín thời gian ảnh hưởng sẽ ít hơn, chỉ cần bảo quản vài năm là hương vị đã ổn định. Để lâu hơn không thay đổi nhiều, chủ yếu tăng giá trị sưu tầm.

Dưới 3 năm: Hương vị chưa ổn định hẳn.
3 – 5 năm: Hương vị chín muồi, dịu mượt, dễ uống.
Trên 10 năm: Không khác biệt quá nhiều, nhưng giá trị sưu tầm tăng.

Lưu ý quan trọng khi bảo quản

Không phải cứ để càng lâu là trà càng ngon. Nếu bảo quản không đúng cách, Phổ Nhĩ có thể bị ẩm mốc, mất hương vị, thậm chí hỏng hoàn toàn. Một số nguyên tắc cần ghi nhớ:

Đặt trong hộp giấy, hộp gỗ, hoặc chum sành, tuyệt đối không bọc kín trong túi nilon lâu dài.
Môi trường thoáng mát, khô ráo, sạch sẽ.
Tránh ánh nắng trực tiếp và nơi có mùi mạnh (gia vị, hóa chất).
Độ ẩm lý tưởng: 60 – 70%.
Nhiệt độ ổn định: 20 – 25°C.

Nếu bảo quản chuẩn, Phổ Nhĩ để càng lâu sẽ càng ngon. Nếu sai cách, trà sẽ mất hương vị, thậm chí hỏng hoàn toàn.

*Bảo quản trà đúng cách để giúp trà phát huy hương vị thơm ngon theo thời gian*

Xem thêm: Bảo quản trà Phổ Nhĩ như thế nào mới đúng?

Kết luận

Một bánh trà Phổ Nhĩ ngon phải hội tụ nguyên liệu tốt, quy trình chuẩn và cách bảo quản đúng. Khi đủ điều kiện, Phổ Nhĩ để lâu càng ngon, trở thành báu vật có giá trị thưởng thức và sưu tầm cao. Nhưng quan trọng hơn hết, hãy uống trà đúng vào “thời kỳ vàng” của nó, để cảm nhận được hương vị tuyệt vời nhất mà thời gian ban tặng.

TSTN tổng hợp và dịch