Có nên tráng trà Phổ Nhĩ trước khi pha?
Trong nghệ thuật thưởng trà, mỗi bước pha đều mang ý nghĩa riêng. Tráng trà là một công đoạn quen thuộc trong văn hóa trà Trung Hoa và Việt Nam. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ lý do và giá trị thật sự của việc tráng trà.
Có người cho rằng tráng trà giúp làm sạch và khai mở hương vị, có người lại lo ngại nó làm mất đi tinh chất của trà. Vậy với Phổ Nhĩ – một dòng trà lên men sâu và thường được nén chặt – liệu có nên tráng trước khi pha không? Hãy cùng Tử Sa Trân Ngoạn tìm hiểu kỹ hơn trong bài viết này.
Tráng trà là gì?
Tráng trà là quá trình rửa nhanh lá trà bằng nước nóng trước khi chính thức pha trà. Khi tráng trà, nước nóng được rót vào ấm hoặc chén chứa trà, để trong vài giây rồi đổ đi. Theo nghiên cứu, thuật ngữ “tráng trà” bắt nguồn từ thời Bắc Tống và được duy trì trong quy trình pha trà cho đến ngày nay.
Từ điển Trà Trung Quốc cũng giải thích rằng: “Tráng trà vừa giúp loại bỏ tạp chất trên bề mặt lá trà, vừa kích thích hương thơm và hương vị của trà”. Tuy nhiên, không phải loại trà nào cũng cần tráng trước khi pha. Có những loại trà rất thích hợp để tráng, nhưng cũng có những loại nếu tráng trà có thể làm mất đi hương vị tinh tế.
Vậy nên, rửa trà không chỉ là làm sạch, mà quan trọng hơn là giúp trà tỉnh giấc và thể hiện được hương vị tốt nhất.
Pha trà Phổ Nhĩ có cần tráng trà không?
Câu trả lời là: Có. Việc tráng trà Phổ Nhĩ không phải vì lá trà bị bẩn mà là để “đánh thức” các chất bên trong lá trà. Nhờ đó, hương thơm và vị trà sẽ được kích hoạt, làm nước trà ngon hơn.
Đặc biệt đối với các loại Phổ Nhĩ ở dạng trà ép chặt như trà bánh, trà viên, trà nén… nhất là đã qua thời gian bảo quản lâu năm, thì nước trà ở lần pha đầu thường chưa cho ra hết hương vị. Thậm chí nước đầu có thể hơi nhạt hoặc hơi chát. Vì vậy, người ta thường đổ bỏ nước đầu tiên và gọi đây là bước tráng trà. Sau đó, sẽ bắt đầu thưởng thức từ nước thứ hai. Lúc này trà đã dậy hương và có vị dễ chịu hơn rất nhiều.
Riêng với những loại trà cao cấp như trà xanh thượng hạng, trà non có nhiều búp thì cần bỏ nước đầu. Những loại trà này có độ tươi và mềm cao, đủ thuần khiết và dịu nhẹ ngay từ lần pha đầu.
Mục đích chính của việc tráng trà
Loại bỏ bụi bẩn và tạp chất:
Trong quá trình sản xuất và bảo quản, trà có thể bị lẫn bụi bẩn, vụn lá hoặc các tạp chất khác. Đặc biệt, những loại trà lên men hoặc ủ lâu có thể có một lượng bụi nhất định. Tráng trà giúp loại bỏ phần nào những tạp chất này, giúp nước trà trong và tinh khiết hơn.
Đánh thức hương vị trà:
Đối với một số loại trà như trà Phổ Nhĩ, Ô Long hay Trà Đen, tráng trà giúp làm mềm lá trà. Khi gặp nước nóng, lá trà bắt đầu mở ra và giải phóng hương thơm tự nhiên. Các hợp chất tạo hương và vị sẽ dễ dàng hòa tan hơn trong lần pha chính thức.
Loại bỏ vị chát và mùi lạ:
Các loại trà khi bảo quản lâu ngày có thể xuất hiện mùi lạ hoặc vị chát nhẹ. Nguyên nhân là do quá trình oxy hóa hoặc hấp thụ độ ẩm từ môi trường. Tráng trà giúp làm dịu những đặc điểm này. Nhờ đó, trải nghiệm uống trà trở nên dễ chịu hơn.
Diệt khuẩn:
Một số loại trà – đặc biệt là trà Phổ Nhĩ sống – có thể chứa vi khuẩn hoặc nấm men. Đây là kết quả của quá trình lên men tự nhiên. Dùng nước nóng khi tráng trà sẽ giúp loại bỏ một phần vi khuẩn có hại. Nhờ vậy, trà an toàn hơn khi uống.
Xem thêm: Tráng Trà: tại sao chúng ta nên tráng trà trước khi pha?
Nhiệt độ nước khi tráng trà
Nhiệt độ nước đóng vai trò then chốt. Thông thường, nên dùng nước nóng từ 95℃ đến 100℃ để tráng trà. Nhiệt độ cao giúp nước nhanh chóng thấm vào trong lá trà, kích hoạt enzyme và đánh thức các hoạt chất có lợi.
Nếu dùng nước quá nguội, chẳng hạn dưới 80℃, thì khó có thể “đánh thức” được trà. Khi đó, hương vị và mùi thơm sẽ giảm sút. Tuy nhiên, nếu dùng nước sôi 100℃ để pha những loại trà non, mảnh như bạch trà hoặc trà xanh thì lại có nguy cơ làm “cháy” lá trà. Điều này khiến hương thơm bay nhanh, trà bị đắng gắt và mất đi độ thanh nhẹ vốn có.
Thời gian tráng trà bao lâu là hợp lý?
Thời gian tráng trà không nên quá lâu, thường chỉ nên kéo dài từ 10 đến 30 giây. Nếu quá ngắn, ví dụ dưới 10 giây, thì trà chưa kịp “thức tỉnh”, chưa bung hết hương vị. Nếu quá lâu, vượt quá 30 giây, thì nhiều dưỡng chất như polyphenol, amino acid và cả hương thơm tự nhiên sẽ bị rửa trôi, làm giảm giá trị dinh dưỡng cũng như trải nghiệm khi uống. Tráng trà quá lâu giống như việc “ngâm lá trà quá kỹ”. Tinh túy trong trà bị rửa sạch mất, nước trà sẽ nhạt và hương thơm cũng bị yếu đi.
Xem thêm: Hướng dẫn một số công thức pha trà bằng ấm tử sa
Việc tráng trà giúp đánh thức hương vị tiềm ẩn trong những lá trà Phổ Nhĩ đã được bảo quản lâu năm, đặc biệt là các loại trà nén. Dù chỉ diễn ra trong vài chục giây, bước này giúp loại bỏ mùi lạ, làm dịu vị chát và mở ra hương thơm hài hòa hơn cho chén trà. Với người yêu trà, tráng trà là một phần thiết yếu trong nghệ thuật thưởng trà đúng nghĩa.
By TSTN