ĐẠT MA QUÁ HẢI

Description

Tượng Đạt Ma Quá Hải

Trong lịch sử Thiền tông Trung Hoa, không thể không nhắc đến Bồ – đề Đạt Ma – vị tổ thứ 28 của Thiền tông Ấn Độ và được xem là sơ tổ của Thiền tông Trung Quốc. Cuộc đời và hành trạng của Đạt Ma sư tổ gắn liền với nhiều huyền thoại, trong đó nổi bật nhất là tích “Đạt Ma quá hải” – Đạt Ma vượt biển bằng một cọng lau.

Huyền thoại vượt biển – biểu tượng của tâm kiên định

Theo truyền thuyết, sau khi truyền đạo không thành tại Nam triều nhà Lương, Bồ – đề Đạt Ma đã rời kinh đô, vượt sông Trường Giang, đi về phía Bắc. Trong tích “quá hải”, ngài được mô tả đứng trên một cọng lau, nhẹ nhàng băng qua đại dương mênh mông để tới Trung thổ – một hình ảnh siêu thực, đầy huyền bí. Đây không phải là sự thể hiện năng lực siêu nhiên theo nghĩa thông thường, mà mang tính biểu tượng sâu sắc: tâm vững như núi, đạo hạnh đạt đến độ vô ngại, thì một cọng lau cũng có thể làm thuyền.

Tích truyện này trở thành biểu tượng của ý chí không dao động, vượt qua mọi gian khó để hoằng pháp độ sinh. Trong thiền học, “quá hải” không chỉ là hành động vật lý, mà còn là ẩn dụ cho hành trình vượt thoát khỏi bờ mê sang bờ giác – từ cõi sinh tử đến giác ngộ chân lý.

Hình ảnh Đạt Ma quá hải vì thế trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho thi ca, hội họa và điêu khắc. Bức tượng dưới đây là một ví dụ đặc sắc, tái hiện trọn vẹn khí chất của một bậc chân tu siêu phàm.

Nghệ thuật tạo hình: tinh thần thiền trong từng đường nét

Bức tượng Đạt Ma Quá Hải được chế tác hoàn toàn thủ công, thể hiện tay nghề điêu luyện và sự nhập tâm của nghệ nhân vào hình tượng linh thiêng này. Tác phẩm không chạy theo vẻ đẹp trang sức hay chi tiết cầu kỳ, mà hướng đến thần thái và nội hàm, điều cốt lõi trong nghệ thuật tượng Phật.

Đạt Ma được khắc họa trong tư thế đứng vững chãi trên một cọng lau đơn độc giữa biển khơi. Y phục tung bay, râu tóc bồng bềnh theo gió, ánh mắt trầm mặc nhìn xa xăm, thể hiện tinh thần siêu thoát nhưng đầy uy nghiêm. Đặc biệt, đôi mắt tượng được chăm chút tỉ mỉ, có chiều sâu và sức hút mãnh liệt như đang lặng lẽ nhìn xuyên qua thế sự, chạm đến bản thể con người.

Những đường gân tay, nếp gấp trên y bào, làn gió quấn quanh vạt áo,… đều được khắc tạc bằng tay, không khuôn đúc máy móc, tạo nên một tổng thể sinh động và chân thực. Tượng không chỉ để ngắm, mà để cảm, để đối diện và quán chiếu chính mình trong ánh mắt Đạt Ma.

Chất đất tử nê – sự lựa chọn tinh tế

Tượng được tạo tác từ chất đất tử nê, một dòng đất quý thuộc nhóm tử sa của vùng Nghi Hưng (Trung Quốc). Tử nê có sắc nâu trầm đậm, gần như tím khi ánh sáng nghiêng chiếu vào. Loại đất này nổi tiếng vì độ kết khối cao, chịu lửa tốt và sau khi nung cho ra bề mặt mộc, lì, không cần tráng men vẫn có độ ánh nhẹ tự nhiên.

Chất đất tử nê thể hiện rất tốt các đường chạm khắc tinh vi, đồng thời giữ được sự ổn định lâu dài. Qua thời gian, tượng sẽ dần “lên màu”, bề mặt càng thêm trầm tĩnh và cổ kính, như chính đạo hạnh của Đạt Ma ngày một sâu dày trong tâm trí người ngắm.

Tượng không chỉ để chiêm ngưỡng, mà để tu tập

Bức tượng Đạt Ma Quá Hải là một pháp tướng, một biểu tượng của trí tuệ và sự kiên định trước nghịch cảnh. Trong không gian trà thất, thiền thất hay thư phòng, tượng như một tấm gương tâm linh, nhắc nhở người hữu duyên về con đường hành đạo, về sự dũng mãnh vượt thoát khỏi trói buộc của đời thường.

Ngắm tượng là một cách tu. Mỗi lần dừng lại trước đôi mắt ấy, tâm ta cũng lắng xuống. Mỗi vạt áo tung bay trong gió cũng gợi lên một câu hỏi: “Ta đang bước đi trên cọng lau nào giữa biển đời vô định?”

Bức tượng Đạt Ma Quá Hải bằng chất đất tử nê, do nghệ nhân chế tác thuần thủ công, không chỉ là một sản phẩm mỹ nghệ cao cấp, mà còn là một biểu tượng sống động của tinh thần Thiền. Từng chi tiết đều mang theo đạo lý và sự chiêm nghiệm. Tác phẩm không chỉ đáng quý vì tay nghề, mà vì chiều sâu tinh thần mà nó chuyên chở – một chiều sâu chỉ có thể cảm nhận bằng cả tấm lòng thanh tịnh.