Thưởng trà: Vì sao cần ba ngụm?

Trong thưởng trà có một quan niệm đặc biệt: uống trà cần chia thành ba ngụm. Mỗi ngụm mang một ý nghĩa riêng: cảm nhận nhiệt độ, ngửi hương thơm và lắng nghe cảm xúc. Vì sao lại là ba ngụm trà? Hãy cùng khám phá ý nghĩa thực tiễn và tinh thần của quan niệm này.

Nguồn gốc văn hóa thưởng trà

Trà xuất hiện trong truyền thuyết từ thời Thần Nông, được ghi nhận qua các văn bản cổ đại và trở nên phổ biến vào thời nhà Đường. Không chỉ là thức uống giải khát, trà còn là phương tiện kết nối con người với thiên nhiên, với chính mình và với nhau. 

Chữ “phẩm” (品) trong tiếng Hán mang nghĩa “thưởng thức”, gồm ba chữ “khẩu” (口). Cách viết này ngụ ý rằng thưởng trà là hành trình từ tốn, từng ngụm một, để cảm nhận trọn vẹn tinh túy. Ba ngụm không đơn thuần là cách uống mà là một triết lý sống, một cách tìm thấy sự an nhiên giữa dòng đời hối hả.

Thưởng trà là nghệ thuật cần sự tĩnh lặng, tập trung và trân trọng. Mỗi ngụm là một bước trong hành trình khám phá: hòa vào không gian, cảm nhận hương vị, kết nối với cảm xúc. Quan niệm “ba ngụm” bắt nguồn từ cả trải nghiệm thực tế lẫn ý niệm tinh thần, giúp thưởng trà trở nên sâu sắc về cả thể chất lẫn tâm hồn.

Thực tiễn: ba ngụm để thưởng thức trọn vẹn

Ngụm một: Cảm nhận nhiệt độ

Ngụm đầu tiên là để cảm nhận nhiệt độ của trà. Một tách trà quá nóng có thể làm bỏng lưỡi, còn quá nguội sẽ mất đi hương vị đặc trưng. Nhiệt độ lý tưởng thường từ 75 – 95°C tùy loại giúp bảo toàn hương thơm và vị ngọt tự nhiên. 

Khi nhấp ngụm đầu, nên uống chậm để cảm nhận độ ấm lan nhẹ nơi đầu lưỡi. Đây là lúc điều chỉnh cảm xúc, sẵn sàng bước vào hành trình thưởng trà. Đồng thời, ngụm đầu là khoảnh khắc bạn hòa mình vào không gian xung quanh: một ban công lộng gió, bàn gỗ bên cửa sổ hay một căn phòng yên tĩnh với tiếng chim hót. Trà và không gian hòa quyện, mở ra cánh cửa đầu tiên đến nghệ thuật thưởng trà.

Ngụm hai: Ngửi hương trà

Ngụm thứ hai tập trung vào hương thơm – linh hồn của tách trà. Khi lá trà gặp nước nóng, hương thơm lan tỏa, len lỏi vào từng tế bào khứu giác, đánh thức mọi giác quan. Với những loại trà thượng hạng như Ô Long Đại Vũ Lĩnh hay hồng trà Kim Tuấn Mi, bạn không cần cố gắng tìm kiếm, trà tự nhiên sẽ ôm lấy bạn, mang theo sự ấm áp và thư thái.

Mỗi loại trà mang một tầng hương: ngọt ngào như hoa quả, ấm áp như mật ong, hay mát lành như cỏ non. Ngụm này là lúc bạn để trà kể câu chuyện từ vùng đất trồng đến bàn tay người sao chế. Nhấp nhẹ, hít sâu, bạn cảm nhận sự hòa quyện giữa thiên nhiên và con người trong từng giọt nước.

Ngụm ba: Uống trà ngon

Ngụm cuối là nơi mọi tầng cảm nhận quy tụ. Đây là lúc bạn uống trọn vẹn, cảm nhận hậu vị và dư âm của tách trà.

Một loại trà ngon để lại cảm giác lắng đọng khiến bạn trầm trồ, rồi luyến tiếc. Hành trình ba ngụm như một bản nhạc từ dạo đầu, cao trào đến kết thúc sâu lắng. Ngụm thứ ba giúp ta nhận ra điều giản dị thường là điều quý giá nhất.

Ý cảnh: Ba ngụm nuôi dưỡng tâm hồn

Ngụm một: Thưởng cảnh

Ngụm đầu là để mở lòng với khung cảnh. Không gian uống trà ảnh hưởng mạnh đến cảm xúc. Dù là góc nhà nhỏ hay khu vườn thoảng hương hoa, nơi ấy cũng trở thành phần mở rộng của tách trà.

Tưởng tượng bạn ngồi bên cửa sổ, nhìn mưa lách tách, tay cầm tách trà xanh,… hay một chiều nhàn nhã, ánh nắng rọi trên chén Ô Long, tất cả đều tạo nên một bức tranh tâm hồn. Nhấp ngụm trà, để hơi ấm lan tỏa, bạn sẽ thấy lòng mình nhẹ nhàng như thể mọi lo toan tan biến.

Ngụm hai: Thưởng vị

Ngụm thứ hai là cuộc đối thoại giữa bạn và tách trà. Đây là lúc bạn cảm nhận sự đồng điệu với hương vị. Một tách trà hợp khẩu vị, dù không phải là danh trà đắt giá, cũng có thể mang lại niềm vui bất tận. 

Hương hoa nhài thanh khiết, vị ngọt hậu của Ô Long, hay sự đậm đà của Phổ Nhĩ, mỗi vị đều như đang thay bạn kể một câu chuyện riêng. Thưởng vị không chỉ là nếm trà, mà còn là sự giao cảm, nơi bạn tìm thấy chính mình trong sự giản đơn của tách trà. Đó là khoảnh khắc tâm hồn được gột rửa, trở nên thanh thản và sáng trong.

Ngụm ba: Thưởng tình

Ngụm cuối là để kết nối cảm xúc. Một mình uống trà, bạn tìm thấy sự ung dung, quên đi muộn phiền. Cùng bạn bè thưởng trà, bạn thắt chặt tình thân, chia sẻ những khoảnh khắc ấm áp. 

Ngụm thứ ba là khoảnh khắc kết nối. Từ một tách trà nhỏ, bạn có thể khám phá những góc nhìn, ý tưởng và cảm xúc mới. Trà trở thành chất xúc tác, giúp bạn kết nối với chính mình và với thế giới xung quanh.

Triết lý sống qua ba ngụm trà

Trà dạy ta sự chậm rãi và tĩnh lặng. Thưởng trà ba ngụm là bài tập nhẹ nhàng cho tâm trí: tập trung, an thần, và suy ngẫm.

Mỗi ngụm là một bước trong hành trình tự khám phá từ hòa mình vào không gian, cảm nhận hương vị, đến kết nối với cảm xúc sâu kín. Nhà văn Chu Tác Nhân từng nói:

“Uống trà nên dưới mái ngói, bên cửa sổ giấy, với suối trong, trà xanh, dùng ấm sứ mộc mạc, cùng đôi ba tri kỷ, hưởng nửa ngày nhàn, đáng giá mười năm mộng bụi.”

Lời này nhắc nhở rằng thưởng trà không chỉ để giải khát, mà là để tận hưởng sắc, hương, vị, và trên hết là tìm kiếm sự an nhiên trong tâm hồn. Đáng tiếc thay, có uống qua hàng trăm, hàng nghìn loại trà ngon, quý, nổi tiếng nhưng vẫn chưa thực sự hiểu trà.

Kết luận

Ba ngụm trà – ba lần dừng lại giữa dòng đời vội vã. Mỗi ngụm là một bước trở về: cảm nhận, thấu hiểu và kết nối. Thưởng trà không chỉ là uống, mà là sống chậm, sống sâu. Và chính trong sự chậm rãi ấy, ta tìm thấy an yên.

TSTN tổng hợp và dịch