Trà khí là gì? Trà khí trong nghệ thuật thưởng trà

Trà khí là một khái niệm tinh tế trong văn hóa nghệ thuật thưởng trà. Không chỉ đơn thuần là hơi nước hay hương thơm, trà khí là sự giao hòa giữa trà, không gian và tâm hồn người thưởng trà. Đây là yếu tố tạo nên chiều sâu cảm xúc, giúp nâng tầm trải nghiệm trà đạo. Trong bài viết này, Tử Sa Trân Ngoạn sẽ bạn cùng khám phá trà khí trong nghệ thuật thưởng trà.

Trà khí là gì?

Nhà thơ thời Đường, Lô Đồng, trong bài Bảy chén trà đã miêu tả: “Một chén làm dịu cổ họng, hai chén phá tan sự cô đơn. Ba chén tìm thấy linh hồn khô cằn, chỉ còn lại năm nghìn cuốn sách. Bốn chén ra mồ hôi nhẹ, mọi điều không hài lòng trong cuộc đời đều tỏa ra từ các lỗ chân lông. Năm chén làm xương cốt nhẹ nhàng, sáu chén truyền cảm hứng từ tiên giới. Bảy chén uống không nổi, chỉ cảm thấy gió mát lùa qua hai nách”. Trong đó, bài thơ đã mô tả rất chi tiết về cảm nhận trà khí trong cơ thể khi thưởng trà.

Có nhiều quan niệm sai lầm về trà khí. Một số người cho rằng có thể nhận biết thuốc trừ sâu trong trà chỉ bằng cách uống. Có người tin rằng khi uống trà, họ cảm nhận được dòng khí chạy khắp cơ thể, thậm chí khai thông “nhâm mạch” và “đốc mạch”. Những trải nghiệm này thường được quy về tác dụng của trà khí, nhưng thực tế vẫn còn nhiều tranh cãi. Tuy nhiên, những điều này không phải là điều đáng chú trọng.

Vậy đâu là quan niệm đúng đắn?

Từ góc độ sinh lý học và y học, trà khí là sự kết hợp giữa tác động của trà lên cơ thể và trạng thái tinh thần của con người. Sự tương tác giữa con người và trà khí tạo ra những ảnh hưởng khác nhau, tùy thuộc vào từng cá nhân. Và cảm nhận của cùng một người cũng có thể khác nhau tùy thuộc vào môi trường và tâm trạng. Cảm nhận về trà khí cũng có nhiều mức độ, từ cảm nhận trực tiếp đến cảm giác chồng chéo. Thậm chí là nhiều lớp cảm giác bao gồm cả cảm xúc văn hóa, nghệ thuật và tôn giáo.

Tuy nhiên, “trà khí” có thể hiểu đơn giản là hơi thở và khí sắc của trà, với hai tầng ý nghĩa. Thứ nhất, đó là cảm giác khi thưởng trà, từ hương thơm đến vị đậm đà, lan tỏa khắp miệng, mũi và cổ họng. Nếu mạnh hơn, trà khí có thể tác động đến đầu óc, giúp tinh thần sảng khoái. Thứ hai, là cảm nhận cơ thể, với những thay đổi nhỏ sau khi uống trà. Chẳng hạn như ra mồ hôi, ợ hơi, bụng ấm lên,… mang lại cảm giác thư thái và dễ chịu.

Cảm nhận trà khí như thế nào?

Cảm nhận về trà khí trong nghệ thuật thưởng trà khác nhau ở mỗi người, ngay cả khi cùng uống một loại trà. Điều này không chỉ bị ảnh hưởng bởi thể chất và trạng thái cảm xúc của mỗi người mà còn liên quan mật thiết đến thói quen sống, kinh nghiệm thưởng trà và không gian thưởng trà. Vì vậy, trà khí chủ yếu là một trải nghiệm chủ quan. Sự tồn tại và cường độ của nó phụ thuộc vào cảm nhận và cách lý giải của người thưởng trà.

Dưới đây là một số sự cảm nhận về trà khí qua các khía cạnh như:

Phản ứng cơ thể:

Khi thưởng thức một số loại trà chất lượng cao, một số người sẽ cảm nhận rõ rệt những thay đổi cơ thể. Một số người cảm thấy nóng mặt, ra mồ hôi trán hoặc toàn thân ấm lên. Có người thậm chí cảm nhận cảm giác say nhẹ, bay bổng. Những phản ứng sinh lý này được cho là sự ảnh hưởng của các chất đặc biệt có trong trà. Các hợp chất như polyphenol trà và alkaloid tác động trực tiếp lên hệ thần kinh, tạo nên phản ứng đặc biệt này.

Ảnh hưởng đến tâm trạng:

Trà khí cũng có tác động mạnh mẽ đến tâm trạng người thưởng trà. Nó có thể mang lại cảm giác vui vẻ, tinh thần phấn chấn và sự thoải mái. Trong một số trường hợp, trà khí giúp người uống đạt trạng thái tâm lý thanh tịnh, sâu lắng. Hiệu ứng cảm xúc này được giải thích là do các axit amin và nguyên tố vi lượng trong trà. Những hợp chất này tác động tích cực đến hoạt động của não bộ, tạo nên cảm giác dễ chịu.

Lớp cảm giác vị giác:

Ngoài các phản ứng sinh lý và tâm lý trực quan, trà khí còn thể hiện qua cảm giác chất trà, hương thơm và độ ngọt hậu của trà. Trà chất lượng cao thường mang lại cảm giác vị giác phong phú, hậu vị bền lâu. Hương thơm của trà thay đổi theo từng tầng, tạo nên chiều sâu cho trải nghiệm. Sự kết hợp này mang đến trải nghiệm cảm quan tuyệt vời cho người thưởng trà.

Thiền định và tĩnh tâm:

Trong một số thực hành trà đạo truyền thống, trà khí được xem là cầu nối năng lượng đặc biệt. Nó kết nối cơ thể con người với vũ trụ thiên nhiên một cách hài hòa. Thưởng trà giúp con người bước vào trạng thái thiền sâu, tĩnh lặng và tập trung. Quá trình này tăng cường khả năng thấu hiểu nội tâm và cảm giác bình an. Người thưởng trà có thể đạt được sự hòa hợp giữa thân, tâm và linh hồn.

Trà khí chỉ có thể coi là mô tả khách quan về cảm nhận cơ thể của một người khi uống trà. Nó phản ánh trải nghiệm cá nhân, không phải tiêu chuẩn đánh giá chất lượng trà có tốt hay không.

Tất cả trà đều có trà khí?

Câu trả lời là có. Trong Hoàng đế Nội Kinh, có viết: “Khí nguồn gốc từ trời, vị nguồn gốc từ đất”. Khí trà được hội tụ từ tinh hoa của đất trời. Khi vào cơ thể, trà theo dòng chảy mạch máu, mang lại cảm giác về khí sắc và năng lượng.

Trà trồng trong môi trường tốt, chất lượng cao, hương vị đậm đà, tính mạnh mẽ giúp cơ thể cảm nhận rõ trà khí. Ngược lại, trà trồng ở môi trường kém, chất lượng thấp, hương vị nhạt khiến trà khí yếu, khó cảm nhận. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là trà khí hoàn toàn không tồn tại. Nó vẫn hiện hữu, nhưng quá mờ nhạt để cảm nhận rõ ràng.

Trà khí là tinh hoa của nghệ thuật thưởng trà, thể hiện sự giải phóng năng lượng và khí vị đặc trưng từ những lá trà chất lượng cao trong quá trình pha trà. Cảm giác này không thể đo lường chính xác bằng khoa học mà chủ yếu dựa vào sự cảm nhận tinh tế của người thưởng trà. Chính nét đặc biệt này tạo nên sức hút riêng của trà khí trong văn hóa trà truyền thống.

By TSTN