Thiên Thanh nê

Từ thời nhà Minh, đã có những ghi chép về đất Thiên Thanh trong tác phẩm “Dương Hâm danh hồ” của Châu Cao Khởi, loại đất này xuất hiện tại Lãi Thự, thị trấn Đinh Thục. Sau khi nung, đất có màu gan lợt, khoáng nguyên chất màu da trời, xanh nâu, xanh nhạt hoặc xanh mực đậm, chất mịn như mỡ. Mặt ngoài đất mang vân giống vỏ sò, sáng bóng, với kết tinh mịn chắc chắn.

Truyền thuyết về Thiên Thanh nê chỉ được hé mở vào năm 2002, khi chính quyền Đinh Thục Trấn tiến hành quy hoạch lại khu vực Đầm Nước Lớn. Tại đây, Thiên Thanh nê được phát hiện ở Lê Dã, cách Đầm Nước Lớn 100m về phía tây.

Khoáng vật Thiên Thanh nê có cấu trúc bên ngoài đồng đều, với các khối màu tím nâu lẫn màu đỏ, dễ vỡ, hơi cứng và rất ít mảng vụn mica trắng. Bề mặt của đất có vân hình vỏ sò và chất dạng sáp màu trắng, khi nung tạo ra các đốm trắng li ti. Tiết diện của đất có màu tím đen, xen lẫn màu đỏ. Vì màu sắc của khoáng này rất giống màu nhuộm thiên thanh, người xưa gọi nó là “Thiên Thanh nê”.

Đất chín tương đối mịn, tính tạo hình tốt, khi chế tác thành hình có lượng cát nhất định, phạm vi nhiệt độ nung tương đối rộng. Thường khoảng 1160 – 1220 độ, tỉ lệ giãn nở khoảng 8%. Sau khi nung, đất có màu đỏ sẩm, màu tím đen ánh xanh, xám ánh xanh,… Bề mặt có dạng Lê Bì, chất thai mịn và sáng bóng, hiệu ứng màu sắc mịn và phong phú.

Lớp đất liên kết với Thiên Thanh nê là Lê Bì nê, sau khi nung có màu Lê Đông. Hoàn toàn khớp với ghi chép trong “Dương Thiên Danh ấm”: Thiên Thanh nê xuất thổ tại Lê Dã, gốm biến thành màu đỏ sẫm, trong đó lại kèm với Lê Bì nê, gốm thành màu Lê Đông. Vào thời Quang Tụ thứ 8, trong “Yixing huyện chí”, Thiên Thanh nê được miêu tả là loại đất quý hiếm nhất, đặc biệt được sử dụng trong chế tác danh ấm. Thời xưa Thiên Thanh nê xuất hiện không nhiều, thời nay lại càng hiếm hơn. Lần này do xây dựng khôi phục con đường Tử sa, làm cho Thiên Thanh nê sau hơn 600 năm tuyệt tích nay lại xuất hiện.

Tuy nhiên, do Nguyên Khoáng Thiên Thanh nê rất hiếm, giới buôn đất, nghệ nhân và người buôn ấm thường mở rộng phạm vi tên gọi Thiên Thanh nê. Các loại đất thuộc Tử Nê, sau khi nung có màu ánh xanh da trời hay Đế Tào Thanh, Lão Tử nê khi nung ở nhiệt độ cao có màu tím ánh xanh, cũng thường được gọi là Thiên Thanh nê.

By TSTN

Giới thiệu một số ấm tử sa đẹp tại TỬ SA TRÂN NGOẠN