Quy trình chế biến Bạch Trà Shan Tuyết
Trên những triền núi cao ngàn mét của Tây Bắc, mây mù phủ quanh năm. Ở đó có những cây trà Shan Tuyết cổ thụ đã sống hàng trăm năm. Khi xuân về, từ thân cây to lớn, cằn cỗi lại vươn lên búp non căng mọng. Chúng phủ lớp lông tơ trắng như tuyết. Đây chính là nguyên liệu quý để tạo nên bạch trà Shan Tuyết – loại trà hiếm, được ví như “tinh hoa của núi rừng Việt Nam”.
Khác với nhiều dòng trà khác, bạch trà có cách chế biến rất đơn giản. Búp và lá hầu như được giữ nguyên hình dáng ban đầu. Sự tối giản ấy làm nên hương vị thanh khiết, nhẹ nhàng, đồng thời bảo toàn tinh túy từ cây trà cổ thụ.
Bước 1: Thu hái
Người dân vùng cao thường nói, “làm bạch trà giống như chờ đợi duyên trời”. Không phải lúc nào cây trà cũng cho ra những búp đạt chuẩn. Thời điểm lý tưởng nhất là mùa xuân, khi tiết trời còn se lạnh, sương đêm thấm đẫm lá non.
- Tiêu chuẩn hái: Chỉ những búp trà non nhất, căng mọng, phủ lông mao trắng mịn mới được lựa chọn. Nếu hái sai, trà sẽ mất đi sắc trắng tinh khôi và hương thơm nhẹ dịu.
- Cách hái: Người hái, thường là phụ nữ H’Mông, Dao hay Tày và thường hái hoàn toàn thủ công. Họ sẽ leo lên những cành lớn, dùng tay khéo léo ngắt nhẹ từng búp, tránh làm dập nát.
- Thời điểm hái: Thường vào sáng sớm, khi sương chưa tan, để giữ lại độ ẩm tự nhiên và hương thơm trong trẻo.
Ban đầu, người dân chỉ hái búp (tôm) đơn lẻ. Về sau, có thể hái theo kiểu “một tôm một lá” hoặc “một tôm hai lá”, tùy nhu cầu của xưởng chế biến hoặc thị trường.
Xem thêm: Tất tần tật về trà Shan Tuyết
Bước 2: Phơi mát
Điểm khác biệt lớn của bạch trà Shan Tuyết nằm ở công đoạn này. Thay vì phải sao, vò, hoặc diệt men như trà xanh, trà ô long, bạch trà chỉ cần được làm héo tự nhiên.
Người làm trà rải búp lên rổ tre, nia phên hoặc lưới mỏng. Sau đó đặt ở nơi thoáng mát, râm nhẹ, tránh ánh nắng trực tiếp. Quá trình này gọi là “héo mát”.
Trong lúc phơi, trà sẽ lên men nhẹ. Quá trình diễn ra chậm, kéo dài từ một đến vài ngày. Thời gian phụ thuộc vào thời tiết và nguyên liệu. Búp non cần lâu hơn do chứa nhiều ẩm. Còn trà có nhiều lá thì khô nhanh hơn. Kết quả là những búp mềm dẻo, sắc bạc trắng xen vàng nhạt. Hương trà thoang thoảng mùi tự nhiên của núi rừng.
Bước 3: Phơi nắng
Sau khi héo mát, trà sẽ được mang ra phơi dưới nắng nhẹ. Người dân thường gọi đây là “hong nắng”, vì nắng chỉ đủ dịu để làm khô, chứ không quá gắt khiến lá mất màu.
- Mục đích: Giảm độ ẩm còn sót lại, giúp trà bảo quản lâu hơn.
- Kết quả: Trà đạt độ khô vừa đủ, lưu giữ màu sắc xám bạc đặc trưng, đồng thời dậy thêm hương hoa rừng nhẹ nhàng.
Phương pháp này có nguồn gốc lâu đời từ Phúc Kiến (Trung Quốc). Nhưng khi áp dụng vào Shan Tuyết, nó mang màu sắc riêng của Tây Bắc. Búp trà sau phơi thường ánh bạc xám, lá hơi ngả vàng. Chính sự khác biệt ấy tạo ra hương vị mật ngọt, thoáng mùi trái cây khô, và đôi khi có hậu vị giống như thảo dược phương Bắc.
Bước 4: Bảo quản
Bạch trà sau khi hoàn thành sẽ được cất trong túi kín khí hoặc hũ gốm. Trà cần để ở những nơi nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh sáng trực tiếp.
Điều thú vị là bạch trà càng để lâu thì hương vị càng trở nên đậm đà, tròn trịa. Người sành trà thường không uống ngay, mà để “lão” từ 6 tháng đến một năm trước khi thưởng thức. Khi ấy, trà không chỉ còn vị thanh nhẹ, mà còn phát triển thêm tầng hương mật ngọt, dược liệu, tạo cảm giác sâu lắng.
Xem thêm: Những loại trà ngon được làm từ trà Shan Tuyết cổ thụ
Kết luận
Quy trình chế biến bạch trà Shan Tuyết nhìn qua tưởng chừng đơn giản, nhưng mỗi bước đều gắn liền với kinh nghiệm lâu đời của đồng bào vùng cao. Từ việc chọn hái búp non trong sương sớm, phơi mát trong gian nhà sàn, cho đến hong dưới nắng nhẹ, tất cả đều cần sự kiên nhẫn và thấu hiểu cây trà.
Nhờ sự tỉ mỉ ấy, búp trà giữ được hương vị nguyên sơ của núi rừng, mang sắc thái riêng biệt mà không loại trà nào khác có được. Mỗi mẻ trà hoàn thành là thành quả của thiên nhiên và lao động bền bỉ, là sự hòa quyện giữa khí hậu Tây Bắc và bàn tay con người.
Thưởng một chén bạch trà Shan Tuyết cũng là thưởng thức cả hành trình chế biến phía sau. Trong hương vị thanh khiết ấy có bóng dáng núi cao, có nắng gió miền biên viễn, và có tâm huyết của những người gìn giữ nghề trà qua bao thế hệ.
By TSTN