Lục nê trong Tử Sa có thật sự là màu xanh?
Trong các loại đất tử sa, ba dòng cơ bản nhất là: tử nê, hồng nê và lục nê. Ấm tử nê thường có màu nâu sẫm ngả tím, ấm hồng nê thì màu đỏ. Vậy còn ấm lục nê, liệu có phải là màu xanh? Trên thị trường hiện nay có không ít ấm tử sa màu xanh, được người bán gọi là ấm lục nê, ấm mặc lục nê, hay ấm lục tử thời Dân Quốc. Vậy tất cả những loại này có thực sự là ấm làm từ lục nê?
Tên gọi Tử Sa có bắt nguồn từ màu sắc?
Nhiều người nghĩ rằng các loại đất tử sa hay tên gọi của ấm tử sa được đặt theo màu sắc của chúng. Nhưng sự thật không phải vậy. Nếu tên gọi thực sự dựa trên màu sắc, thì “tử nê” lẽ ra nên gọi là “nâu nê”, bởi vì màu đặc trưng của nó là nâu chứ không phải tím.
Tương tự, các dòng đất phổ biến như đoạn nê, giáng pha nê, thanh thủy nê,… cũng không nhất thiết phản ánh chính xác màu sắc của ấm sau khi nung. Do đó, tên gọi đất tử sa được hình thành bởi nhiều yếu tố, không chỉ dựa vào màu sắc. Cũng vì vậy, không thể kết luận đơn giản rằng “lục nê” thì phải cho ra ấm màu xanh. Cùng lý do đó, ấm tử sa làm từ “thiên thanh nê” cũng không nhất định có màu xanh lam hay xanh dương.
Ấm tử sa lục nê có màu gì?
Sở dĩ được gọi là lục nê không phải vì sau khi nung có màu xanh. Tên gọi này xuất phát từ đất nguyên khoáng có màu xám xanh nhạt. Loại đất này còn có tên là Bổn Sơn lục nê. Khi nung, màu của ấm thường chuyển thành vàng nhạt có ánh xanh – chứ không phải màu xanh thuần. Vì vậy, cái tên “lục nê” là dựa trên nguyên liệu chứ không dựa vào màu sắc thành phẩm.
Vậy những chiếc ấm tử sa màu xanh trên thị trường là gì?
Nếu lục nê không cho ra màu xanh thuần, vậy những chiếc ấm tử sa màu xanh đang bán tràn lan trên thị trường được làm từ đất gì?
Những chiếc ấm màu xanh này không phải là ấm tử sa nguyên khoáng. Đó là ấm được pha thêm chất tạo màu hóa học vào đất để tạo ra màu sắc này. Chúng thường được gọi là “lục Dân Quốc” – một thuật ngữ quen thuộc với người chơi ấm. Loại ấm này được tạo màu bằng cách pha thêm Cobalt(II) oxide (CoO) vào đất, nhờ đó sau khi nung, ấm sẽ có màu xanh rõ rệt. Đây là dạng “ấm hóa công” – tức là ấm được pha chế màu bằng hóa chất.
Tuy nhiên, cần làm rõ loại hóa công này được thực hiện trên nền đất tử sa thật. Nó chỉ dùng để bổ sung màu, không thay đổi bản chất đất gốc. Oxit cobalt vốn là chất thường dùng để tạo màu trong đồ gốm sứ hoặc men tráng men, nên về cơ bản không gây hại khi sử dụng. Những chiếc ấm loại này, nếu làm chuẩn, vẫn có thể dùng an toàn.
Ấm tử sa màu xanh như thế có độc không?
Câu trả lời là không độc. Chúng ta không cần đi vào chi tiết thành phần hóa học, chỉ cần nhìn vào thực tế. Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta vẫn ăn uống bằng chén dĩa, tô bát có men chứa cobalt. Từ xưa đến nay, rất hiếm khi nghe ai bị ngộ độc vì gốm. Điều này đủ để chứng minh rằng việc thêm oxit cobalt vào đất để làm ấm là không gây độc hại.
Cuối cùng, ấm lục nê Tử Sa không phải là ấm hóa công. Sau khi đọc bài viết này, bạn chắc chắn đã có thể tự rút ra kết luận cho mình. Chúng tôi chỉ muốn nhắc nhở rằng đừng để những người thiếu hiểu biết nhưng lại tỏ ra “chuyên gia” làm bạn lạc hướng. Họ có thể nói rằng tất cả ấm Tử Sa trên thị trường đều là ấm hóa công, trong khi lại giới thiệu những chiếc ấm không rõ nguồn gốc, và chỉ chiếc ấm của họ mới là “thật”. Liệu bạn có thật sự tin những lời đó?
Một số ấm tử sa lục nê tại Tử Sa Trân Ngoạn:
By TSTN