Hương vị “mỗi núi một vị” của trà Phổ Nhĩ hình thành như thế nào?

Dù bạn thích uống Băng Đảo, Ban Chương, hay Dịch Vũ, Cảnh Mại,… thì mỗi dòng Phổ Nhĩ đều có hương vị rất riêng. Giới yêu trà gọi đó là “Nhất sơn nhất vị” – mỗi ngọn núi, một hương vị khác biệt. Vậy điều gì tạo nên sự khác biệt ấy? Vì sao trà Phổ Nhĩ mỗi vùng lại mang hương thơm, vị trà, hậu ngọt không giống nhau?

Ba vùng trọng điểm làm nên bản đồ hương vị Phổ Nhĩ

Vân Nam nổi tiếng với địa hình núi cao, đồi dốc liên tiếp, sự chênh lệch độ cao rõ rệt. Hệ thống sông ngòi chằng chịt như sông Lan Thương, Kim Sa,… tạo điều kiện vi khí hậu đa dạng. Một ngọn núi có thể có bốn mùa, chỉ mười dặm đường đã khác thời tiết.

Hai cây trà mọc trên cùng một ngọn núi, nhưng hương vị vẫn có thể khác xa nhau. Điều này là nhờ sự kết hợp của đất, nước, ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm. Đó chính là sức hút của Phổ Nhĩ: “mỗi núi một vị”.

Trà Phổ Nhĩ được chia thành ba vùng sản xuất trọng điểm:

1. Khu vực Tây Song Bản Nạp

Chiếm hơn 90% sản lượng Phổ Nhĩ toàn tỉnh, vùng này gồm hai khu vực nổi bật:

Mạnh Hải

Khí hậu ấm áp, lượng mưa dồi dào, điều kiện tự nhiên ưu đãi giúp cây trà phát triển mạnh, trà dày chất và mạnh mẽ, tiêu biểu là vùng núi Bố Lãng.
Các bản làng tiêu biểu như Lão Ban Chương, Lão Mạn Nga, Bãi Khả Long…
Đặc điểm: Hương thơm đậm, vị mạnh, hậu vị kéo dài, độ đắng chát cao, trà khí mãnh liệt.

Dịch Vũ

Thuộc huyện Mạnh Lạp, phía đông sông Lan Thương. Nhiệt độ trung bình 23°C, độ cao thay đổi lớn.
Nổi bật với các bản như Ma Hắc, Loan Cung, Bạc Hà Đường.
Đặc điểm: Hương hoa mật rõ rệt, nước trà mềm mại, vừa mềm mại vừa cứng cáp, nổi tiếng với “hương cao nước mềm”.

2. Khu vực Lâm Thương

Lâm Thương có hơn 400.000 mẫu trà cổ thụ mọc tự nhiên, là nơi sản sinh ra ba giống trà nổi tiếng: Mạnh Khổ Đại Diệp Chủng, Băng Đảo Đại Diệp Chủng, Bang Đông Đại Diệp Chủng. Trong đó, Mạnh Khổ nổi tiếng nhất.
Các bản làng tiêu biểu: Băng Đảo, Tích Quy, Ma Liệt,…
Đặc điểm: Hương thơm thanh khiết, vị ngọt rõ rệt, hậu vị kéo dài, dễ uống, phong vị đa dạng, được ví là “kho trà của thiên hạ”.

3. Phổ Nhĩ (Tư Mao cũ)

Địa hình gồ ghề, khí hậu ẩm ướt, vùng trồng trà tập trung và sản lượng lớn. Trong đó nổi tiếng nhất là vườn trà cổ Cảnh Mại, được mệnh danh là “rừng trà cổ ngàn mẫu, cây trà ngàn năm”.
Các bản tiêu biểu: Cảnh Mại Sơn, Thiên Gia Trại, Khốn Lộc Sơn, Mê Đế,…
Đặc điểm: Trà có hương thơm đặc trưng, vị dịu dàng, chất trà dày, là một trong những đại diện xuất sắc của Phổ Nhĩ.

Ngoài ba vùng trọng điểm, trà Phổ Nhĩ còn được chia nhỏ thành khu vực chính, tiểu khu vực và vi khu vực. Ngay cả trong cùng một vùng, khác biệt vi mô về sinh thái vẫn khiến hương vị trà khác nhau rõ rệt, đó chính là bản chất của “mỗi núi một vị”.

Những yếu tố tự nhiên tạo nên bản sắc “nhất sơn nhất vị”

Sự khác biệt của Phổ Nhĩ không chỉ đến từ vùng trồng mà còn là kết quả cộng hưởng của nhiều yếu tố sinh thái:

1. Đất

Đất là nền tảng sống của cây trà. Theo Lục Vũ trong “Trà Kinh”: “Loại tốt mọc trên đá mục, trung bình mọc trên đất sỏi, loại kém mọc trên đất vàng.” Trà ưa đất tơi xốp, sâu, thoát nước tốt, hơi chua. Tùy loại đất mà trà cho vị ngọt dịu, dày chất hay thanh thoát khác nhau.

2. Ánh sáng

Vân Nam là cao nguyên nên ánh sáng khuếch tán nhiều, thích hợp cho sự tích lũy axit amin và giảm polyphenol trong lá trà. Cây trà sinh trưởng dưới tán rừng thường cho chất lượng vượt trội hơn cây trồng nơi nắng gắt.

3. Nhiệt độ

4. Nước

Trà cổ thụ thường mọc ở vùng cao, gần sông hồ, nơi sương mù dày đặc. Lượng nước dồi dào giúp cây tổng hợp dưỡng chất tốt hơn, vị trà vì thế thêm đậm, hương thêm nồng.

5. Giống trà

Vân Nam là cái nôi của cây chè trên thế giới, nơi đây có nguồn tài nguyên cây chè phong phú, bao gồm các loại chè lá to, lá vừa và lá nhỏ.

Dựa theo hình thái cây, có thể chia thành các loại: chè thân gỗ lớn (dạng đại thụ), chè thân gỗ vừa và nhỏ, và chè dạng bụi. Theo phương thức canh tác, có thể chia thành: chè cổ thụ hoang dã, chè cổ thụ bán hoang dã (dạng trung gian), chè trồng canh tác và chè trồng ở vùng cao nguyên (chè đồi).

Do sự khác biệt về giống chè, hàm lượng các chất thơm, axit amin, polyphenol trà, đường và các hợp chất khác trong lá chè tươi cũng khác nhau. Ngay cả khi sử dụng cùng một quy trình chế biến, hương thơm và hương vị của sản phẩm trà thành phẩm cũng sẽ khác nhau.

Kết luận

Từ khí hậu, địa hình, đất đai, ánh sáng đến giống cây, tất cả đã kết hợp hài hòa để tạo nên bản sắc không thể trộn lẫn của từng vùng trà Phổ Nhĩ. Chính sự đa dạng này làm nên cái đẹp đặc biệt của “mỗi núi một vị”, khiến Phổ Nhĩ không chỉ là một loại trà, mà là hành trình khám phá không hồi kết của người yêu trà.

TSTN tổng hợp và dịch